Đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản và hợp tác quốc tế: Chìa khóa để Việt Nam vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ
Các chuyên gia quốc tế đã đưa ra nhận định rằng Việt Nam có tiềm năng to lớn để phát triển trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ nếu biết cách tập trung vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học hoạt động. Điều này được nhấn mạnh trong tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức.
TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm quý báu về việc chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Ông cho biết rằng việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân đã mở ra cơ hội để các nhà khoa học linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời. Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay đã tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn.
TS Quang nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mà còn tạo ra môi trường hợp tác quốc tế rộng rãi.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), lại chỉ ra rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người, và để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng, nơi mà các trí thức Việt Nam ở nước ngoài có thể về nước và cống hiến.
Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có. Do đó, Việt Nam cần tập trung vào việc tạo môi trường tự do cho nhà khoa học, hỗ trợ vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam, và đây là lúc Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Không chỉ vậy, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng hợp tác quốc tế là chìa khóa quan trọng giúp Việt Nam phát triển công nghệ vũ trụ. Việc Việt Nam tham gia vào các dự án nghiên cứu quốc tế, hợp tác với các cơ quan vũ trụ lớn trên thế giới như NASA, sẽ giúp Việt Nam tiếp cận được với công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản lý và phát triển của các nước.
Tóm lại, Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ nếu biết cách tập trung vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học hoạt động. Với sự đầu tư đúng trọng tâm và cơ chế phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành một trong những quốc gia có nền công nghệ vũ trụ phát triển trong tương lai.