Ở vùng đại ngàn phía Tây Quảng Ngãi, nơi nhịp sống hiện đại đang ngày càng sôi động, vẫn có những người lặng lẽ gìn giữ những thanh âm mộc mạc của núi rừng. Một trong số đó là Y Rum, một cô gái dân tộc Ba Na, người đã và đang nỗ lực bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình thông qua âm nhạc.

Với tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc truyền thống, Y Rum đã thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y vào năm 2022. Câu lạc bộ này không chỉ dạy những nốt nhạc vang lên từ đá, từ ống nứa, mà còn thắp lên niềm tự hào dân tộc trong tâm hồn thế hệ trẻ. Câu lạc bộ chuyên dạy những loại nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số như đàn T’rưng, đàn đá và một số loại nhạc cụ hiện đại như Piano, Organ.

Hiện có 38 học viên đang theo học lớp đàn T’rưng và 07 học viên theo học lớp đàn đá tại Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y. Y Rum, Chủ nhiệm Câu lạc bộ, cho biết: “Lứa tuổi đến với Câu lạc bộ là 5 tuổi, tới lớn là không giới hạn số tuổi. Ở đây các bạn người dân tộc Rơ Ngao cũng có, Ba Na cũng có và các bạn dân tộc Kinh cũng có. Để mà các bạn học viên làm quen với các loại đàn thì câu lạc bộ phải nắm bắt được tâm lý tuổi của từng học viên.”

Để học viên dễ tiếp cận, Y Rum chọn cách truyền đạt gần gũi, sinh động, kết hợp nhiều thực hành. Các em được học qua cảm nhận bằng tai, bằng tay và cả cảm xúc. Từ đó dần hình thành đam mê và sự hứng thú với âm nhạc dân tộc ngay từ những lần đầu. Đàn đá và đàn T’rưng đều là nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở vùng phía Tây Quảng Ngãi.

Nếu đàn T’rưng có âm thanh vang, trong, dễ gợi cảm xúc và khá phù hợp với trẻ em nhờ cách chơi trực quan, thì đàn đá lại đòi hỏi người chơi phải có cảm âm tốt và lực tay ổn định để tạo ra âm thanh chính xác. Y Rum cũng thường dành thời gian tìm đến các nghệ nhân – những “kho tàng sống” của văn hóa dân tộc để học hỏi và khắc ghi những điều tưởng chừng mai một.

Nghệ nhân ưu tú A Jar bày tỏ: “Mong muốn là nhiều người khác sẽ tiếp tục noi theo Y Rum, người đàn chị, người đi trước, những người đi sau tiếp nối nhiều hơn nữa. Góp phần rất quan trọng trong phát triển văn hóa, nhất là văn hóa âm nhạc cổ truyền.”

Không chỉ dừng lại ở các lớp học nhạc cụ từ những người trẻ dân tộc thiểu số như Y Rum, việc truyền dạy âm nhạc truyền thống ở Quảng Ngãi đã và đang được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng. Từ các hội thi, lớp truyền dạy do chính quyền tổ chức, đến những câu lạc bộ văn hóa dân gian được chính những nghệ nhân, người có uy tín ở các thôn, làng thành lập, truyền dạy đã góp phần tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Thông qua các hoạt động này, Y Rum và Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y đã và đang góp phần tích cực vào việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Ba Na nói riêng và các dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi nói chung.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa đang ngày càng phát triển, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số là một việc làm cần thiết và ý nghĩa. Y Rum và Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y đã và đang làm một việc làm ý nghĩa đó.

Chiến dịch ‘Sao Đầu Mũ’ – một dự án đặc biệt nhằm tri ân và ghi nhớ công lao của các cựu chiến binh trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc – đã được khởi động vào giữa tháng 6 và sẽ kéo dài đến ngày 17/9/2025. Dự án này là một phần của đồ án tốt nghiệp của nhóm sinh viên trường Đại học FPT TP.HCM.

Một trong những điểm nổi bật của chiến dịch là chuỗi video ‘Video Series Sao trên chiến trận’, bao gồm 4 phim tài liệu ngắn ghi lại lời kể của các cựu chiến binh và sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phục dựng hình ảnh đen trắng của quá khứ, biến chúng thành những khung hình sống động và đầy cảm xúc.

Dự án này không chỉ muốn kể lại chuyện xưa mà còn muốn làm sống dậy quá khứ bằng cách sử dụng công nghệ để giúp người trẻ cảm nhận gần gũi nhất. Anh Nguyễn Hữu Trường, thành viên Ban tổ chức dự án, cho biết: ‘Người lính năm xưa giản dị và bình tâm sống, không đòi vinh danh. Nhưng chính họ đã làm nên đất nước. Dự án này là lời tri ân và cũng là một cách để thế hệ trẻ biết ơn và ghi nhớ’.

Chiến dịch tiếp nối với hoạt động triển lãm tương tác và trải nghiệm lịch sử tại Bảo tàng Biệt động Sài Gòn – Gia Định vào ngày 27/7/2025, nhân kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh Liệt sĩ. Triển lãm quy tụ nhiều nhân vật lịch sử tiêu biểu như bà Vũ Thị Minh Nghĩa, ông Phan Văn Hôn, ông Nguyễn Văn Tàu và nhiều cựu chiến binh, giao liên, nhân chứng lịch sử khác.

Hoạt động thứ hai nằm trong chiến dịch là đêm nghệ thuật ‘Vườn âm nhạc’ tại Nhà hát HTV, dự kiến diễn ra vào ngày 10/8/2025. Hoạt động nghệ thuật này sẽ là màn trình diễn lịch sử bằng âm nhạc và sân khấu hóa, nơi những ký ức trở thành chất liệu sáng tạo.

Ngoài ra, hoạt động thăm hỏi người có công với cách mạng sẽ được tổ chức vào ngày 19/8/2025, như một phần thiết thực thể hiện lòng biết ơn của người trẻ hôm nay với thế hệ cha anh đi trước.

Thông qua chiến dịch ‘Sao Đầu Mũ’, nhóm thực hiện hy vọng mang tới thông điệp về lịch sử Việt Nam được tái hiện một cách sáng tạo thông qua trải nghiệm thực tế, công nghệ truyền thông hiện đại và góc nhìn của người trẻ, từ đó khơi dậy lòng biết ơn, niềm tự hào và khát vọng cống hiến.