>> “Khơi dòng” trái phiếu doanh nghiệp: Cần kết hợp các giải pháp ngắn và dài hạn

Thống kê từ Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho thấy, trong năm 2022 đã có 420 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, với trị giá xấp xỉ 244.565 tỷ đồng, chiếm 96% tổng giá trị phát hành, giảm 66% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, nhóm ngân hàng dẫn đầu về giá trị phát hành với tổng giá trị 136.772 tỷ đồng, chiếm 53,6% tổng giá trị phát hành. Kỳ hạn phát hành bình quân của nhóm này là 5,47 năm, lãi suất phát hành trung bình là 5,48%/năm. Tiếp đến là nhóm bất động sản với 51.979 tỷ đồng, chiếm khoảng 20,4%. So với năm 2021 (hơn 214.000 tỷ đồng), lượng trái phiếu do nhóm doanh nghiệp địa ốc phát hành sụt giảm gần 76%.

Áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong thời gian tới được cho ngày một gia tăng – Ảnh minh họa: ITN

Đáng nói, dù năm 2022, các doanh nghiệp đã mua lại 210.830 tỷ đồng (tăng 46% so với năm 2021), thế nhưng, năm 2023, sẽ có khoảng 289.819 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Chỉ tính riêng tháng đầu năm, có khoảng 17.500 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn; trong đó 10.500 tỷ đồng trái phiếu bất động sản, chiếm 60% giá trị trái phiếu doanh nghiệp và 5.900 tỷ đồng trái phiếu xây dựng, chiếm 34%.

Từ thực tế đã nêu, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm FiinRatings đánh giá, áp lực đáo hạn trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản vẫn duy trì ở mức đáng kể trong năm 2023 với hơn 119.000 tỷ đồng và năm 2024 gần 112.000 tỷ đồng. Tổ chức này kỳ vọng các biện pháp tái cấu trúc nợ sẽ được thực hiện sớm, nhất là các trái phiếu được phân phối thứ cấp đến nhà đầu tư cá nhân.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhận định, trong năm 2023, các doanh nghiệp bất động sản sẽ gặp nhiều áp lực đáo hạn trái phiếu, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ vỡ nợ trái phiếu dây chuyền nếu không có giải pháp phù hợp, kịp thời.

>> “Khơi dòng” trái phiếu doanh nghiệp: Cần bổ sung quy định ưu tiên thanh toán

Chuyên gia cho rằng, cần có chương trình hoãn nợ quy mô quốc gia trong vòng 1-2 năm để tránh sự đổ vỡ dây chuyền của các doanh nghiệp – Ảnh minh họa: ITN

Thông tin với báo chí, ông Nguyễn Văn Thân – Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, những điểm nghẽn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp cần được giải quyết càng sớm càng tốt.

Theo ông Thân, có thể chia các doanh nghiệp có vấn đề về trái phiếu làm 3 loại: Doanh nghiệp có những vấn đề quá lớn, không thể “cứu” được nữa thì đành chịu; Doanh nghiệp đang làm ăn đàng hoàng thì cần tạo điều kiện về thể chế để họ có thể huy động trái phiếu một cách bình thường; Và đông nhất là các doanh nghiệp dạng “nhờ nhờ”, đang khó khăn vì đến kỳ đáo hạn mà không trả được.

“Với doanh nghiệp thứ ba thì Nhà nước và doanh nghiệp cần ngồi lại với nhau để nói hết những vấn đề nội tại của doanh nghiệp xem có hướng nào tháo gỡ không và tháo gỡ như thế nào?”, ông Thân khuyến nghị.

Để giải quyết vấn đề của thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay, TS. Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính – ngân hàng cho rằng, Chính phủ nên có chương trình “hoãn nợ”. Đây là một chương trình hoãn nợ quốc gia dành cho các doanh nghiệp làm ăn bài bản đúng với quy định của pháp luật được hoãn nợ trong vòng 1-2 năm. Bên cạnh đó, trong thời gian hoãn nợ, các nhà đầu tư, các trái chủ không được đưa họ ra tòa để khởi kiện, để tòa án áp dụng Luật Phá sản.

“Chính phủ cần phải có những biện pháp mạnh như vậy để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp”, TS. Hiếu đề xuất.

Theo TS. Hiếu, thực tế Nghị định 65/2022 cũng có điều khoản cho phép các doanh nghiệp có thể hoãn nợ trong vòng 2 năm nếu đạt được sự thỏa thuận với các trái chủ, nhà đầu tư. Tuy nhiên, thỏa thuận như vậy vẫn còn rất nhiều bất định bởi vẫn có trường hợp các nhà đầu tư không chịu cho hoãn nợ. Chính vì vậy, Chính phủ cần phải có giải pháp mang tính quốc gia, đưa ra chương trình hoãn nợ quốc gia cho doanh nghiệp làm ăn bài bản trong vòng 1-2 năm. Đáng chú ý, cần làm ngay việc bắt buộc xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, chứ không nên để đến năm 2024 (như Dự thảo Nghị định 65/2022 sửa đổi đang đề xuất).

Cùng với những giải pháp đã nêu, để gỡ khó cho doanh nghiệp trước áp lực đáo hạn trái phiếu, một số ý kiến cũng cho rằng, trước mắt, các doanh nghiệp nên xem xét lại tài sản, nguồn vốn của mình còn những gì. Đồng thời, thỏa thuận với trái chủ để đưa ra giải pháp phù hợp. Nếu còn nguồn lực thì doanh nghiệp cần tìm cách như bán tài sản, thanh lý hàng tồn kho… để có tiền đáo hạn trái phiếu.

Ngoài ra, doanh nghiệp có thể thỏa thuận với trái chủ như gia hạn với lãi suất mới, chuyển đổi từ trái phiếu sang cổ phiếu hoặc các sản phẩm, tài sản khác, chuyển đổi thành hợp đồng hợp tác đầu tư… Nếu trong trường hợp nhà đầu tư không chấp thuận thì các doanh nghiệp phải thanh toán theo quy định của pháp luật.

Trước đó, tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5, các chuyên gia cũng cho biết, trong giai đoạn 2023-2025 sẽ có khoảng 700.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp (chưa tính tiền lãi) đến thời kỳ đáo hạn. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn tiền của các doanh nghiệp đang gặp khó khăn do thanh khoản của các dự án bất động sản “án binh bất động”. Đồng thời cảnh báo, nếu không có chính sách hỗ trợ, nguy cơ vỡ nợ đối với các nhà phát hành trái phiếu sẽ sớm trở thành hiệu ứng dây chuyền.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

Tỷ trọng phát hành TPDN riêng lẻ và công chúng tháng 12/2022. ĐVT: Tỷ VND

>“Gỡ khó” trái phiếu doanh nghiệp – Cần có chương trình “hoãn nợ” quốc gia

Báo cáo của FiinGroup ghi nhận tổng giá trị phát hành TPDN tháng 12/2022 đạt 4,09 nghìn tỷ VND qua 13 đợt phát hành. Quy mô phát hành tuy tăng 2,4 lần so với tháng 11 nhưng chỉ đạt 2,89% giá trị so với cùng kỳ năm trước. 

Phần lớn giá trị phát hành đến từ 3 lô trái phiếu của ngân hàng BIDV có lãi suất trong khoảng 8,5%-9,1% và tổng giá trị đạt 3,47 nghìn tỷ VNĐ.

Bên cạnh đó, thị trường cũng ghi nhận các lô trái phiếu từ nhóm ngành Bất động sản và Lĩnh vực khác. 

Bên cạnh đó, thị trường cũng ghi nhận các lô trái phiếu từ nhóm ngành bất động sản và các lĩnh vực khác. Trong đó, 2 doanh nghiệp bất động sản ghi nhận phát hành thành công, cụ thể là Nam Long, vốn đã có đối tác tài chính lớn IFC. Ngoài ra là Công ty Phát triển Nhà Bà Rịa Vũng Tàu.

Dược phẩm Tenamyd, công ty của vợ chồng siêu mẫu Vũ Cẩm Nhung, đáng chú ý có 6 đợt phát hành trái phiếu lãi suất khá cao (14%). Các đợt phát hành không công bố thông tin về trái chủ, mục đích phát hành, tài sản bảo đảm (nếu có)… tuy nhiên vẫn thành công là một “điểm sáng lạ” trong bối cảnh trái chủ trên thị trường vô cùng “kén” hàng hóa, vì nhu cầu huy động của các doanh nghiệp rất cao nhưng người mua sẵn sàng xuống tiền trái phiếu lại rất kỹ càng, như hiện tại.

“Thị trường trái phiếu tập trung vào các thay đổi về Nghị định 65/2022. Cụ thể, Dự thảo sửa đổi Nghị định này cho thấy nhiều điều kiện sẽ được lùi thời điểm áp dụng sang năm 2024, cũng như cho phép thay đổi thời hạn và hoán đổi với các trái phiếu còn dư nợ trên thị trường. Từ đó, doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể sẽ phần nào giảm áp lực đạt chuẩn cũng như có thêm thời gian thích nghi và chuẩn bị”, các chuyên gia FiinGroup đánh giá.

Tuy nhiên đến hết tháng 1/2023, Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65/2022 vẫn chưa được xem xét ban hành. Trong khi chờ cú hích để dòng tiền quay lại thị trường này, các doanh nghiệp vẫn sẽ đối mặt khó khăn từ áp lực lượng trái phiếu phải đáo hạn năm 2023.

>> Trình Chính phủ sửa NĐ 65 để “cứu” thị trường trái phiếu

Ước tính của nhóm phân tích Công ty Chứng khoán KB (KBSV) là trong năm 2023, giá trị TPDN bất động sản đến hạn là 120.400 tỷ đồng. Áp lực trả gốc và lãi trái phiếu trong bối cảnh hạn chế tín dụng cùng với mở bán dự án chậm có thể ảnh hưởng đến thanh khoản của các chủ đầu tư, tác động lớn đến thanh khoản chung của thị trường.

Tại Chỉ thị số 03 ban hành ngày 27/1, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính sớm trình Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65/2022. Hy vọng ngay trong tháng 2/2023, sẽ có cú hích chính sách để thị trường chuyển đổi trạng thái và hút dòng tiền trở lại.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> >> “Gỡ khó” trái phiếu doanh nghiệp – Cần có chương trình “hoãn nợ” quốc gia

Hội nghị trực tuyến về tín dụng bất động sản do Ngân hàng Nhà nước tổ chức sáng 8/2

“Tắc” vốn từ trái phiếu

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến về tín dụng bất động sản do Ngân hàng Nhà nước tổ chức sáng 8/2, một doanh nghiệp chia sẻ, trong đầu tư bất động sản có nhiều chi phí phát sinh, nhưng không phải chi phí nào cũng được ngân hàng giải ngân như chi phí giải phóng mặt bằng. Trước đây, khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn tốt thì doanh nghiệp có thể huy động vốn để tài trợ cho các chi phí ban đầu này. Nhưng hiện tại, doanh nghiệp mong muốn Ngân hàng Nhà nước xem xét thêm.

Trong khi đó, ông Lê Trọng Khương, Phó Chủ tịch Tập đoàn Hưng Thịnh cũng cho biết, cũng như một số nước trên thế giới, việc huy động vốn từ trái phiếu là một nguồn tiền rất tốt cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay kênh huy động này đang gặp bế tắc. Để giải quyết tình trạng khó khăn này, về góc độ doanh nghiệp, ông Khương kiến nghị Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành xem xét có phương án để hỗ trợ các doanh nghiệp tồn tại và phát triển tốt các trái chủ mới cảm thấy yên tâm đầu tư. Trong đó, đề xuất NHNN nới room cho vay để doanh nghiệp có nguồn vốn kinh doanh và đầu tư.

“Câu chuyện nằm ở chỗ NHNN nới lỏng room cho vay để doanh nghiệp có nguồn vốn đầu tư để phát triển bất động sản. Lúc đó, doanh nghiệp mới phát triển lành mạnh và nhà đầu tư trái phiếu mới quay trở lại thị trường” – ông Khương cho biết.

Đồng quan điểm, bà Đỗ Thị Phương Lan, Giám đốc Phụ trách tái cấu trúc cho Tập đoàn Novaland cũng chia sẻ, thị trường trái phiếu có những thay đổi lớn về quy định pháp luật dẫn đến một số khó khăn nhất thời. Niềm tin của nhà đầu tư trên thị trường bị khủng hoảng mạnh. Theo bà Lan, cần có sự phối hợp giữa Bộ Tài chính và NHNN.

“Thời gian vừa rồi trải qua cuộc khủng hoảng về việc phát hành trái phiếu riêng lẻ và rất nhiều nhà đầu tư cá nhân đã tham gia vào thị trường này. Hiện nay, các doanh nghiệp BĐS rất khó khăn để trả nợ trái phiếu đến hạn. Chính vì vậy, chúng tôi đề nghị NHNN với vai trò lãnh đạo các tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính, ngân hàng thương mại với tư cách là những nhà đầu tư chuyên nghiệp xem xét các giải pháp có thể giúp đỡ doanh nghiệp hoàn thiện nghĩa vụ với các trái chủ” – bà Lan cho biết.

>> Giải pháp tín dụng cho thị trường bất động sản

Năm đỉnh đáo hạn trái phiếu

Thực tế, dù các hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn diễn ra khá sôi động trong khoảng thời gian cuối năm 2022, nhưng áp lực từ trái phiếu doanh nghiệp sắp đáo hạn nói chung và trái phiếu doanh nghiệp địa ốc nói riêng vẫn được đánh giá là khá lớn trong năm 2023.

Doanh nghiệp địa ốc vẫn gặp khó với việc trả nợ trái phiếu

Theo đó, năm 2023 – 2024 được coi là đỉnh đáo hạn trái phiếu với giá trị đáo hạn lên tới gần 700.000 tỉ đồng. Tính theo lượng đáo hạn các tháng trong năm 2023, giai đoạn giữa năm sẽ là giai đoạn căng thẳng đối với thị trường khi áp lực trái phiếu đến hạn lớn.

Theo báo cáo vừa công bố của Bộ Xây dựng, việc một số tổ chức, cá nhân bị xử lý liên quan đến hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp bất động sản đã ảnh hưởng rất lớn đến thị trường và tâm lý nhà đầu tư. Do vậy các doanh nghiệp bất động sản khó khăn hơn trong việc phát hành trái phiếu tạo nguồn vốn để triển khai dự án cũng như cân đối dòng tiền hoạt động.

Trong khi đó, trao đổi với DĐDN, ông Nguyễn Văn Đính – Chủ tịch Hội môi giới bất động sản Việt  Nam cũng cho biết, sự ra đời của Nghị định 65 thay đổi Nghị định 153, quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, đã khiến hoạt động phát hành trái phiếu bị chững lại.

Nghị định 65 hướng đến tính chuyên nghiệp rất lớn, trong khi hệ thống cộng đồng đầu tư, cộng đồng mà doanh nghiệp cũng như là các nhà đầu tư, các nhà phát hành trái phiếu thì lại chưa chưa đảm bảo được cái tính chuyên nghiệp ấy. Rõ ràng vô hình chung khiến hoạt động phát hành trái phiếu gần như bị chững lại.

Vừa qua, Bộ Tài chính cũng đã công bố dự thảo sửa đổi Nghị định 65 – khung pháp lý mới nhất về trái phiếu doanh nghiệp, trong đó một số quy định sẽ có hiệu lực từ 1/1/2024, muộn hơn 1 năm so với đề xuất ban đầu để thị trường có thêm thời gian thích nghi với những quy định mới, nhằm khơi thông nút thắt thanh khoản cũng như cải thiện sức cầu thị trường.

Những quy định lùi thời hạn hiệu lực bao gồm: (i) định nghĩa về nhà đầu tư chuyên nghiệp; (ii) thời gian phân phối trái phiếu; và (iii) bắt buộc xếp hạng tín dụng.

Theo các chuyên gia, dòng tiền của doanh nghiệp bất động sản chỉ có thể tạo ra nếu bán được sản phẩm, họ vay tiền hoặc phát hành trái phiếu để có tiền, sau đó hoàn thành những dự án và bán sản phẩm để có dòng tiền trở lại để thanh toán cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, thị trường bất động sản hiện tại hầu như không có chuyển động nào lớn, thị trường trái phiếu cũng đóng băng.

Đối diện với áp lực trả nợ ngày càng lớn, doanh nghiệp cần các chính sách “thông thoáng” hơn để có thể khởi động các dự án, tạo ra sản phẩm cung ứng ra thị trường, tạo dòng tiền mới.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Thị trường bất động sản và trái phiếu tiếp tục chi phối triển vọng ngân hàng năm 2023

Việc điều tiết thị trường TPDN trở lại sôi động, hoạt động minh bạch lành mạnh và hướng đến phát triển bền vững là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh hiện nay.

Diễn đàn Dự báo kinh tế- Vượt “cơn gió ngược” 2023 do Tạp chí DĐDN tổ chức cuối năm 2022

Can thiệp khi cần thiết

Khó khăn của thị trường TPDN đã được thể hiện trong suốt năm 2022. Tình cảnh của thị trường TPDN đã được Thủ tướng Chính phủ đánh giá là “bệnh”, cần chữa, nhưng cần có thời gian do phải xử lý nhiều vấn đề cùng lúc.

Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ đã có thông điệp rất rõ ràng với thị trường vào cuối năm 2022 rằng: “Chúng ta tôn trọng quy luật thị trường nhưng khi cần thiết, Nhà nước phải can thiệp, xây dựng cơ chế, chính sách để giải quyết; các cơ quan chức năng phải phản ứng chính sách kịp thời hơn, hiệu quả hơn; doanh nghiệp cũng phải điều chỉnh lại…”

Một trong những nhiệm vụ mà Thủ tướng Chính phủ đã giao cho ngành Ngân hàng ngay đầu năm nay là “Rà soát, điều chỉnh chính sách phù hợp, tháo gỡ khó khăn về tín dụng, nợ xấu, TPDN…”

>> Cảnh báo nợ xấu ngân hàng có xu hướng gia tăng

Rõ ràng, sự “ra tay” của ngành ngân hàng vào lúc này là vô cùng cần thiết để tháo nút thắt thanh khoản cho thị trường TPDN. Điều này cùng việc sửa đổi Nghị định 65/2022 sẽ có hiệu lực “song kiếm hợp bích”.

Chờ “làn gió” chuẩn tín dụng

Tại Diễn đàn Dự báo kinh tế-Vượt “cơn gió ngược” do DĐDN tổ chức vào cuối 2022, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup nhấn mạnh thị trường TPDN vẫn có triển vọng khi các doanh nghiệp đáp ứng chuẩn tín dụng do phía mua chủ yếu vẫn là ngân hàng. Điều này đồng nghĩa phải có quy định sớm, cụ thể, rõ ràng hơn nữa về thực thi chuẩn tín dụng.

Góp ý về việc sửa đổi Nghị định 65/2022, VCCI đã đề nghị có quy định về việc các NHTM khi môi giới bán trái phiếu thì cần tư vấn đầy đủ về rủi ro cho các nhà đầu tư cá nhân.

Bên cạnh đó, VCCI cho rằng vấn đề xếp hạng tín nhiệm còn bất cập. Thay vì áp dụng ngay quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc từ 1/1/2023 hoặc lùi thời hạn đến 2024, VCCI đề nghị cân nhắc phương án khoanh định riêng một số doanh nghiệp phát hành buộc phải có xếp hạng tín nhiệm trong năm 2023, sau đó đến năm 2024 mới áp dụng đại trà. Đối với các doanh nghiệp buộc phải áp dụng trước thì nên lựa chọn một số ngành, lĩnh vực có thông tin tài chính tương đối lành mạnh.

“Giải pháp lựa chọn quy định xếp hạng tín nhiệm “mồi”, đặt trong bối cảnh hiện nay, vô cùng cần thiết, để tạo hiệu ứng lan tỏa niềm tin, điều mà thị trường trái phiếu rất cần ở năm 2023. Điều đó góp phần tháo gỡ dần những nút thắt thanh khoản, giảm áp lực điều tiết bằng tài chính”, ông Nguyễn Lê Ngọc Hoàn, chuyên gia Tài chính, nhận định.

Tuy nhiên, cập nhật theo Hội nghị ngành ngân hàng về tín dụng đối với bất động sản trong tuần vừa qua, chưa có thông tin cụ thể cho thấy ngân hàng sẽ có động thái “ra tay” tháo gỡ nút thắt trên thị trường TPDN. Các doanh nghiệp theo đó, đang rất ngóng chờ Nghị định sửa Nghị định 65 sẽ trình Chính phủ sớm.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Điều tiết thị trường trái phiếu

Tắc phát hành mới, chậm thanh toán cũ

Trạng thái đông cứng của thị trường TPDN thể hiện rất rõ trong tháng 1/2023. 

Cụ thể, theo Báo cáo tháng 1/2023 của Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), tổng hợp từ HNX và SSC, tính đến ngày công bố thông tin 31/01/2023, hiện chưa có đợt phát hành nào trong năm 2023.

Trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong 2022 (Nguồn: VBMA)

Các đợt phát hành được công bố trong tháng 1/2023 hầu hết đều được phát hành vào tháng 12/2022. Trong các đợt phát hành này, nhóm Ngân hàng chiếm đa số với 3.269,5 tỷ phát hành trái phiếu riêng lẻ và 10.637,8 tỷ đồng phát hành ra công chúng. 3 đợt phát hành còn lại đến từ nhóm các công ty Chứng khoán và Bất động sản, chỉ chiếm khoảng 3%.

Báo cáo của VBMA cũng ghi nhận trong tháng 1, các doanh nghiệp đã thực hiện mua lại 8.068 tỷ đồng, tăng 56% so với cùng kỳ năm 2022. Đáng chú ý, theo VBMA, trong năm 2023, sẽ có khoảng 285.178 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. 

Trước đó, dữ liệu của nhiều định chế tài chính ghi nhận trong tháng 1/2023, các doanh nghiệp có khoảng hơn 17.000 tỷ đồng trái phiếu đến hạn đáo hạn.

Tuy nhiên, bước sang tháng 2 trong vòng chưa đầy 2 tuần, dữ liệu công bố từ HNX cho thấy, đã xuất hiện nhiều hơn những doanh nghiệp chưa mua lại trước hạn trái phiếu như kế hoạch. 

Điển hình là công bố thông tin ngày 1/2 của CTCP Lâu Đài Trắng, công ty chưa đại chúng, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ lưu trú, xây dựng và phát triển dự án bất động sản, thông báo kế hoạch thanh toán mua lại trái phiếu trước hạn nhưng chưa thực hiện. Cụ thể, với mã trái phiếu LDTCH2123001, đã phát hành 22/11/2022, ngày đáo hạn 22/5/2023, khối lượng phát hành 240 tỷ đồng và đang lưu hành khối lượng tương đương, công ty có kế hoạch thanh toán mua lại trước hạn ngày 5/1/2023 nhưng theo văn bản gia hạn đợt thanh toán mua lại trái phiếu trước hạn, công ty chậm thanh toán. Lý do được nêu là: Chịu nhiều tác động không tích cực từ thị trường, chưa thu xếp được nguồn vốn để thanh toán theo kế hoạch.

CTCP Lâu Đài Trắng cũng dự kiến thời gian thanh toán tiếp theo chậm nhất là 28/2/2023.

Tương tự, ngày 8/2023, CTCP Lavida Invest có địa chỉ trụ sở tại tầng 18 tòa nhà Vincom Đồng Khởi, TP HCM cũng có công bố thông tin bất thường về chậm thanh toán lãi, gốc trái phiếu. 

>> Trình Chính phủ sửa NĐ 65 để “cứu” thị trường trái phiếu

Theo văn bản, lô trái phiếu mã LVDCH2123001 công ty phát hành ngày 8/2/2021 và có thời gian đáo hạn là 8/2/2023, khối lượng phát hành theo mệnh giá 70 tỷ đồng, khối lượng đang lưu hành là 62 tỷ đồng, số tiền phải thanh toán là hơn 1,7 tỷ đồng vào ngày thanh toán lãi 8/2/2023 nhưng do chưa thu xếp được nguồn vốn nên chậm thanh toán. 

Theo kế hoạch dự kiến, từ 15/3-30/5, Lavida Invest sẽ có 3 đợt thanh toán theo giá trị trái phiếu lưu hành là 10 tỷ, 30 tỷ và 22 tỷ đồng.  

Ngoài các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực liên quan bất động sản chậm thanh toán lãi hay mua lại trái phiếu trước hạn kể trên, cái tên quen thuộc AGM – CTCP Xuất nhập khẩu An Giang cũng công bố về việc chậm thanh toán lãi kỳ 5 của gói trái phiếu mã AGMH2123003, kèm theo biên bản hội nghị chủ sở hữu trái phiếu thông qua việc phát mại tài sản đảm bảo của gói trái phiếu này để trả hết nợ gốc cộng lãi trái phiếu chậm nhất đến ngày 31/3/2023. 

Trước đó, CTCP Đầu tư và Xây dựng Vina 2 cũng công bố thông tin, đính kèm văn bản của Hội nghị người sở hữu trái phiếu về việc đồng ý thời gian dự kiến thanh toán 118,7 tỷ đồng trái phiếu theo mệnh giá vào 27/10/2023 cộng toàn bộ lãi phát sinh cho các trái chủ. Hay trong tháng 1/2023, Seaside Homes cũng công bố thông tin bất thường về việc chậm thanh toán lãi, gốc trái phiếu; Ngày thanh toán theo kế hoạch là 13/1/2023; Số tiền phải thanh toán hơn 51 tỷ đồng; Nguyên do chưa thu xếp kịp nguồn thanh toán…

Khó khăn của các doanh nghiệp trên thị trường trái phiếu như cảnh báo của chuyên gia đã thực sự lan ra khi khả năng thu xếp nguồn vốn thanh toán trong bối cảnh không phát hành mới được, không được ngân hàng mua trái phiếu để cơ cấu nợ như trước đây, không có nguồn tiền mới do dự án cũng tắc nghẽn, khách hàng không đóng tiền thanh toán… Nhiều chuyên gia cho rằng đây cũng mới chỉ là sự xuất hiện “lẻ tẻ” về chậm thanh toán và chưa hoàn toàn phản ánh hết áp lực đáo hạn trái phiếu mà các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt trong 2023, nếu không có phương án nào để khơi thông nguồn vốn.

“Trông chờ cả” vào sửa Nghị định 65?

Theo đó, các chủ phát hành lẫn nhà đầu tư đang rất chờ đợi hiệu lực từ Nghị định sửa Nghị định 65/2022 vừa được trình Chính phủ. Theo chia sẻ của Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc với báo chí mới đây, trong bối cảnh thị trường đang khó khăn, tinh thần sửa đổi của Nghị định mới là giãn thời gian áp dụng một số quy định để hỗ trợ cho cả bên cung và bên cầu trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Sửa Nghị định 65, tạo cú hích để niềm tin trở lại thị trường. Ảnh minh họa

Dài hơi hơn, Bộ Tài chính đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tổng rà soát các quy định liên quan và trao đổi với các bộ, ngành chức năng khác để sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về doanh nghiệp và tiền tệ ngân hàng… Đồng thời, các đơn vị chức năng tham mưu giải pháp trình các cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh các quy định cho phù hợp hơn với thực tại thị trường.

Bộ trưởng cũng cho biết Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường giám sát, thanh, kiểm tra các tổ chức phát hành, các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, công ty kiểm toán… liên quan tới thị trường này.

Mặt khác, Bộ Tài chính cũng tăng cường sự phối hợp với các bộ, ngành liên quan để thống nhất về giải pháp hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát triển đồng bộ, lành mạnh, đúng định hướng.

Bộ Tài chính cũng đã yêu cầu các doanh nghiệp phát hành chấp hành nghiêm quy định pháp luật về trái phiếu, công bố thông tin minh bạch để nhà đầu tư nắm bắt kịp thời và đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

Có thể nói, sau 2 cuộc họp khẩn và hội nghị nóng của NHNN với Bộ Xây dựng, 20 doanh nghiệp tập đoàn bất động sản, Hiệp hội và các TCTD để bàn về tín dụng đối với bất động sản, hiện tâm điểm chú ý vẫn đang dồn về các quy định cụ thể trong dự thảo Nghị định sửa Nghị định 65 nêu trên, liệu có khác với các quy định ở các phiên bản và theo các góp ý của các thành viên, các bên liên quan trên thị trường; đặc biệt, liệu có đáp ứng là kỳ vọng cú hích kích hoạt niềm tin trở lại trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp?

Một chuyên gia cho rằng với loạt giải pháp được đưa ra như nới điều kiện phát hành trái phiếu lùi thời điểm áp dụng quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp, xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, kéo dài kỳ hạn phát hành trái phiếu, điểm có thể mong đợi tháo nút thắt thanh khoản cho thị trường nhất trọng tâm có thể là việc lùi thực hiện quy định về xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tới 2024. Việc giãn thời gian thực hiện quy định trên sẽ giúp thị trường có thêm thời gian điều chỉnh và có thể duy trì cầu đầu tư trái phiếu của nhà đầu tư cá nhân.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng điều quan trọng là các doanh nghiệp “thể hiện” mình như thế nào để có thể duy trì được cầu với các nhà đầu tư không chuyên, trong điều kiện mà trước đó, Bộ Tài chính cũng đã phải yêu cầu kiểm soát chặt các hoạt động môi giới trái phiếu. 

“Nếu NHNN thực hiện cương quyết đúng chỉ đạo của Bộ Tài chính là: “Đối với các tổ chức tín dụng thời gian qua có hoạt động mối giới, tư vấn phát hành, hỗ trợ, cam kết mua lại trái phiếu và định hướng người đến gửi tiền chuyển sang mua trái phiếu doanh nghiệp cần có biện pháp cương quyết chấn chỉnh và có trách nhiệm với nhà đầu tư, bảo đảm tuyệt đối an toàn, an ninh thị trường tài chính, tiền tệ; cũng như UBCKNN tiếp tục tổ chức làm việc với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu lớn cũng như doanh nghiệp có khối lượng trái phiếu sắp đáp hạn lớn, cần có  kế hoạch, giải pháp cụ thể chủ động thanh toán cho nhà đầu tư” – Cơ bản là các bên đảm bảo trách nhiệm của mình, không chây ì hay từ chối trách nhiệm…, nhà đầu tư nhìn thấy được sự đảm bảo, thì niềm tin sẽ trở lại”.

Vị chuyên gia cho rằng dẫu vậy, đây vẫn là giải pháp tình thế, còn về lâu dài, để thị trường trái phiếu phát triển minh bạch, bền vững hơn thì cần phải sửa đổi tận gốc các quy định về phát triển thị trường nói chung trong đó có cả vấn đề vận hành, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> Thị trường trái phiếu doanh nghiệp: “Đóng băng” chờ tín hiệu mới

Năm 2022, ngành ngân hàng vẫn giữ được chất lượng tài sản ổn định.

Báo cáo về ngành ngân hàng của CTCK Yuanta Việt Nam ghi nhận tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ (NPL) của ngành tăng lên 1,60% (+26 điểm cơ bản YoY) trong năm 2022. Trong đó, đáng chú ý, tỷ lệ nợ nhóm 2 (SML) tăng 63 điểm cơ bản YoY đạt 1,83% trong năm 2022. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) vẫn ở mức cao 123% (-23 điểm phần trăm YoY) trong năm 2022 – nhưng có sự chênh lệch lớn giữa các ngân hàng.

MB là ngân hàng có tỷ lệ đầu tư TPDN/ tổng tài sản còn cao, tuy nhiên MB được đánh giá và khuyến nghị là một 3 lựa chọn hàng đầu cho nhà đầu tư trong 2023, cùng với VCB và ACB là 2 ngân hàng sạch bóng TPDN

Theo đó, Yuanta Việt Nam cho cho rằng nên chú ý đến chất lượng tài sản của các ngân hàng trong năm 2023, vì nợ xấu có thể sẽ gia tăng trong năm 2023E liên quan đến ngành bất động sản. Các ngân hàng có tỷ lệ LLR thấp có thể cần tăng cường trích lập dự phòng để bị cho việc giảm chất lượng tài sản có thể xảy ra. Ngược lại, các ngân hàng có tỷ lệ LLR cao, đặc biệt là VCB (317%) và tỷ lệ NPL thấp (chỉ 0,68%) sẽ linh hoạt trong việc giảm trích lập dự phòng để tăng lợi nhuận trong năm 2023E.

Một điểm được nhiều nhà đầu tư chú ý khi dự phóng về ngành ngân hàng trong năm nay, là vấn đề trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), phần lớn có liên quan đến ngành bất động sản mà Yuanta Việt Nam nhấn mạnh ở trên, căn cứ vào tỷ trọng phát hành TPDN trong những năm bùng nổ của thị trường vốn nợ 2018-2020, được sự chi phối về khối lượng và giá trị phát hành tập trung vào nhóm bất động sản. 

Dữ liệu tại các CTCK cho thấy tỷ lệ TPDN so với tổng tài sản của các ngân hàng đang tập trung vào một số tên tuổi  NVB, TPB, MBB, TCB, VPB, VBB… Trong khi đó, có những ngân hàng đã giảm tỷ lệ này khá đáng kể, chẳng hạn như ACB, EIB, LPB, PGB, SGB, STB, ABB, VAB, CTG, SSB, VIB, BID, VCB, KLB, HDB…

Theo Yuanta Việt Nam, nhìn chung thị trường TPDN đang chững lại và có thể vẫn sẽ ảm đạm ít nhất là đến hết 1H23 liên quan các vụ bê bối gần đây trên thị trường và các quy định về việc phát hành TPDN (theo Nghị định 65/2022/NĐ-CP). Điều này làm dấy lên lo ngại về độ an toàn của việc đầu tư vào TPDN và mức độ ảnh hưởng của loại tài sản này đối với các ngân hàng.

(Nguồn thống kê: Yuanta Việt Nam)

“Mặc dù tỷ lệ đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp/tổng tài sản của các ngân hàng giảm trong quý 4/2022, một số ngân hàng vẫn có tỷ lệ đầu tư vào TPDN ở mức tương đối cao, chẳng hạn như NVB (6,6%, -50 điểm cơ bản QoQ), TPB (6,6%, -50 điểm cơ bản QoQ), TPB (6,6%, -50 điểm cơ bản QoQ), MBB (6,4%, -1,1 điểm cơ bản QoQ), VPB (6,4%, đi ngang QoQ) và TCB (5,9%, -60 điểm cơ bản QoQ). 

Các ngân hàng đầu tư nhiều vào trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là trái phiếu bất động sản (ví dụ MBB: chiếm 7,5% tổng tài sản, NVB: 7,1%, TPB: 7,1%, TCB: 6,5% và VPB: 6,4%) sẽ gặp rủi ro cao hơn so với các ngân hàng có tỷ lệ trái phiếu thấp (ví dụ: ACB: 0%)”, Yuanta Việt Nam nêu.

Tuy nhiên, không phải ngân hàng nào đầu tư nhiều TPDN, cũng sẽ trở nên kém đi về chất lượng tài sản và gặp rủi ro. Chẳng hạn với MBB, tỷ lệ TPDN của MBB là tỷ lệ cao nhất trong ngành. Tuy nhiên, Yuanta Việt Nam vẫn đặt MBB là một trong những lựa chọn hàng đầu nhờ vào nền tảng tài chính vững chắc (như có lợi thế về chi phí vốn), niềm tin vào ban lãnh đạo, và theo nhóm phân tích là định giá cực kỳ hấp dẫn. Tỷ lệ trái phiếu cao có thể là một lo ngại đối với lợi nhuận của năm 2023E, nhưng theo quan điểm của Yuanta Việt Nam, vấn đề này không ảnh hưởng nhiều đến khả năng thanh khoản của MBB.

>> Luẩn quẩn thế chấp trái phiếu doanh nghiệp vay vốn

Ngoài ra, MBB cũng nằm trong nhóm TCTD hỗ trợ tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém (gồm có VCB, HDB, VPB và MBB) nên được hưởng cơ chế hỗ trợ, trong đó được ưu tiên hạn mức tín dụng, cũng sẽ là bệ phóng để MBB tự giải phóng khỏi rủi ro đầu tư TPDN. 

Ngược lại, một số các chuyên gia lưu ý ngoài vấn đề tỷ lệ nắm giữ TPDN cao, “dắt dây” nợ xấu cho các ngân hàng, kể cả ngân hàng đang có tỷ lệ nợ xấu ở mức thấp và chất lượng tài sản bảo đảm, vẫn là các ngân hàng có hệ sinh thái với các công ty “sân sau” đang kinh doanh, đầu tư hay liên quan lĩnh vực bất động sản. Theo đó, nếu thị trường bất động sản nếu tiếp tục khó phá băng thanh khoản, ngân hàng có thể không gặp khó hay suy giảm chất lượng tài sản từ TPDN đầu tư trực tiếp, nhưng sẽ “kẹt” từ vốn vào “sân sau” qua tài trợ tín dụng, cho vay hoặc thậm chí, bằng giải pháp nào đó, còn có hỗ trợ vốn đáo hạn trái phiếu.

Một chuyên gia nhắc lại yêu cầu của Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng mới đây về việc các TCTD phải kiểm soát chặt tín dụng không chảy vào “sân sau”, đồng thời nhấn mạnh nguồn vốn “có thể đi như nước chảy, theo nhiều con đường luồng lạch để đến với đích cần đến”; qua đó ông cho rằng nguy cơ tiềm ẩn từ nợ xấu có liên quan đến ngành bất động sản vẫn rất cần được theo dõi chặt trong 2023. Cũng vì vậy nên các TCTD sẽ phải thận trọng tăng tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR), nếu xuất phát nền LLR còn thấp tại cuối 2022, chấp nhận giảm lợi nhuận.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

>> “Khơi dòng” trái phiếu doanh nghiệp: Kỳ vọng từ Dự thảo Nghị định 65 sửa đổi

Theo đó, Chính phủ vừa yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 65/2022/NĐ-CP về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế (Nghị định 65/2022).

Chính phủ vừa yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 65/2022 – Ảnh minh họa: ITN

Đặc biệt, trong bối cảnh hàng loạt khó khăn xuất hiện trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, như: khối lượng phát hành mới sụt giảm; khối lượng mua lại tăng và có hiện tượng nhà đầu tư bán lại trái phiếu; khối lượng trái phiếu đến hạn trong thời gian tới lớn, doanh nghiệp khó khăn về dòng tiền để cân đối nguồn lực thanh toán các nghĩa vụ nợ đến hạn và huy động vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh,… Thì Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65/2022 với nhiều quy định mới được đề xuất, đem đến kỳ vọng sẽ giúp doanh nghiệp phát hành trái phiếu bước qua giai đoạn khó khăn hiện nay.

Cụ thể, tại nội dung Dự thảo, cơ quan soạn thảo đề xuất giãn thời gian thực hiện thêm 01 năm đối với quy định về xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Theo đó, nếu được thông qua, quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bảo đảm danh mục nắm giữ có giá trị trung bình 2 tỷ đồng tối thiểu trong 180 ngày, không bao gồm tiền đi vay sẽ có hiệu lực từ đầu năm 2024, thay vì từ đầu năm 2023 như Nghị định 65/2022.

Theo Bộ Tài chính, quy định này sẽ giúp thị trường có thêm thời gian để điều chỉnh và doanh nghiệp có thể duy trì nhu cầu đầu tư trái phiếu từ nhà đầu tư cá nhân có tiềm lực tài chính, đặc biệt trong bối cảnh thanh khoản khó khăn.

>> “Gỡ khó” trái phiếu doanh nghiệp – Cần có chương trình “hoãn nợ” quốc gia

Dù đánh giá cao Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65/2022, thế nhưng, vẫn còn không ít băn khoăn xoay quanh quy định về lùi thời gian xếp hạng tín nhiệm – Ảnh minh họa: ITN

Đáng chú ý, là quy định lùi thời hạn bắt buộc xếp hạng tín nhiệm khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu khối lượng lớn. Cụ thể, theo Nghị định 65/2022, từ đầu năm 2023, hồ sơ chào bán của doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm, trong khi, Dự thảo Nghị định (sửa đổi) đề xuất, lùi tới đầu năm 2024.

Quy định này cũng được cho là cấp thiết, bởi, hiện nay có khá nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong huy động vốn, trong khi thực hiện xếp hạng phải mất một khoảng thời gian nhất định và tăng thêm chi phí phát hành…

Ngoài những nội dung đã nêu, Dự thảo Nghị định (sửa đổi) cũng đề xuất, cho phép doanh nghiệp được kéo dài kỳ hạn trái phiếu đã phát hành thêm tối đa 2 năm. Với đề xuất này, doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu trước đây còn dư nợ sẽ được gia hạn thời hạn trả nợ sang 2025 – 2026, cũng như có khả năng huy động vốn để phục vụ sản xuất kinh doanh và cơ cấu lại nợ.

Trước những nội dung đề xuất đã được đưa ra, không ít chuyên gia cho rằng, việc cho phép doanh nghiệp được gia hạn thời hạn trả nợ tối đa 2 năm trên cơ sở đồng thuận của nhà đầu tư là đề xuất phù hợp nhằm giúp doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn. Tuy nhiên, việc thỏa thuận với nhà đầu tư là không dễ dàng, cần có thêm những quy định cụ thể.

Bên cạnh đó, đối với đề xuất giãn thời gian thực hiện 01 năm đối với quy định về xác định tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp, các chuyên gia cũng nhìn nhận, đây là biện pháp cần thiết để “cứu” thị trường, nhất là trong bối cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn.

Thế nhưng, về đề xuất lùi thời hạn bắt buộc xếp hạng tín nhiệm khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu khối lượng lớn, vẫn còn đó không ít băn khoăn.

Trong đó, theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), xếp hạng tín nhiệm là cơ sở rất quan trọng để làm lành mạnh hóa thị trường, tăng cường lòng tin của nhà đầu tư, đưa thị trường trái phiếu Việt Nam tiệm cận với chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, đề nghị Bộ Tài chính cân nhắc phương án quy định một số doanh nghiệp phát hành bắt buộc phải có xếp hạng trong năm 2023 và đến năm 2024 sẽ áp dụng đối với tất cả các doanh nghiệp có phát hành.

Theo VCCI, biện pháp này được kỳ vọng sẽ tạo một lượng khách hàng mồi cho thị trường dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, bước đầu tạo thói quen và sự tin tưởng của nhà đầu tư vào các báo cáo xếp hạng tín nhiệm, trước khi áp dụng bắt buộc đại trà cho tất cả các doanh nghiệp phát hành.

Còn theo Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), việc lùi quy định buộc xếp hạng tín nhiệm đến đầu năm 2024 mới áp dụng sẽ ảnh hưởng niềm tin của thị trường, làm tăng rủi ro cho nhà đầu tư.

“Thay vì lùi thời gian áp dụng, cần có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp thực hiện xếp hạng tín nhiệm trước khi phát hành trái phiếu. Việc xếp hạng tín nhiệm cần triển khai càng sớm càng tốt để hướng đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch, lành mạnh và phát triển bền vững”, Luật sư Trương Thanh Đức đề xuất.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]