Cảnh báo về tấn công mạng: Hãy cẩn thận với tập tin lạ và nâng cao ý thức bảo mật

Ngày 12/6, một chủ thương hiệu túi xách nổi tiếng, N.N, đã nhận được một tập tin nén định dạng .RAR từ một người lạ qua Zalo. Người này tự nhận là khách hàng có nhu cầu mua sỉ và tập tin có tên ‘Đề nghị báo giá’ yêu cầu mở ngay để xem nội dung. Tuy nhiên, hành động mở tập tin này đã mở màn cho chuỗi ngày kiệt quệ cả tài chính lẫn tinh thần của N.N.

Khi mở tập tin, hệ thống báo lỗi và không hiển thị gì cả, N.N đã tắt đi và định để hôm sau kiểm tra lại. Tuy nhiên, cú nhấp chuột đó lại chính là cánh cửa cho phép tin tặc cài đặt mã độc vào máy tính. Kẻ gian đã âm thầm chiếm quyền kiểm soát toàn bộ thiết bị của cô mà không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Trong 7 ngày tiếp theo, N.N vẫn làm việc bình thường, nhưng các thao tác đăng nhập, bao gồm cả cookie, ID và thông tin bảo mật, đều bị theo dõi và ghi lại. Việc để máy tính hoạt động liên tục, không tắt sau giờ làm, cũng vô tình tạo điều kiện cho tin tặc có thời gian truy cập và thao tác không ngừng.

Đến ngày 19/6, tin tặc bắt đầu hành động, chiếm quyền Facebook cá nhân và vô hiệu hóa không thể khôi phục, mất quyền quản lý Business Manager trên Meta, thất thoát tài sản kinh doanh gồm fanpage chính cùng các tài khoản quảng cáo liên kết cùng tài khoản Instagram.

Về tài chính, do kết nối thẻ tín dụng với tài khoản quảng cáo, tin tặc đã gắn chiến dịch quảng cáo ảo và trừ tiền trực tiếp từ thẻ. Nền tảng Meta không yêu cầu OTP cho mỗi giao dịch, tạo kẽ hở cho hành vi này.

N.N hoàn toàn không biết mình đã bị tấn công máy tính cho đến khi hàng loạt thiệt hại xảy ra dồn dập vào ngày 19/6. Cảm giác hoang mang bao trùm khi nạn nhân tin rằng bản thân đã thiết lập bảo mật hai lớp đầy đủ và sử dụng mật khẩu phức tạp.

Mãi đến tối ngày 21/6, sau khi nhớ lại tình huống kỳ lạ hôm 12/6 và nhờ một người bạn kiểm tra tập tin ‘báo giá’, sự thật mới được phơi bày: đó chính là một tập tin chứa mã độc, đã giúp tin tặc cài đặt phần mềm điều khiển từ xa và theo dõi mọi hoạt động trong suốt bảy ngày trước khi ra tay.

Theo N.N, điều khiến cô kiệt quệ nhất không chỉ là tài chính mà là tổn thất tinh thần trong suốt hơn một tháng cố gắng vực dậy sau biến cố. Toàn bộ hệ thống kinh doanh, từ fanpage, tài khoản quảng cáo đến kênh Instagram đều bị sập đột ngột, buộc cô phải bắt đầu lại gần như từ con số 0.

Quá trình liên hệ với Meta để khôi phục tài khoản cũng là một hành trình đầy thử thách. N.N chia sẻ hầu hết các biểu mẫu hỗ trợ của Meta đều được xử lý tự động bằng AI, khiến tỷ lệ được con người thật sự phản hồi là rất thấp.

Dưới góc độ kỹ thuật, ông Ngô Tuấn Anh – Tổng giám đốc Công ty An ninh mạng SCS cho biết hình thức lừa gửi các tập tin nén để chiếm đoạt tài khoản khá phổ biến. Kẻ lừa đảo đã lợi dụng lỗ hổng trên phần mềm giải nén WinRAR của nạn nhân, vốn chưa được cập nhật bản vá.

Khi nghi ngờ trở thành nạn nhân của tin tặc, chuyên gia khuyến nghị hành động nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại tối đa. Điều đầu tiên cần làm là ngắt kết nối mạng của máy tính vừa thao tác. Đồng thời, người dùng cần đổi ngay tất cả mật khẩu tài khoản mạng xã hội, email, dịch vụ ngân hàng trực tuyến và thiết lập bảo mật hai yếu tố (2FA).

N.N khuyên mọi người nên cảnh giác với tập tin lạ, tách bạch tài khoản cá nhân và kinh doanh, không đăng nhập tài khoản quan trọng trên máy tính công cộng, mạng hay thiết bị lạ, sao lưu định kỳ tài liệu và luôn có tài khoản dự phòng để có thể làm quản trị viên thay thế trong trường hợp khẩn cấp.

Một loạt vụ tấn công mạng gần đây đã nhắm vào phần mềm quản lý tài liệu SharePoint của Microsoft, với Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia Mỹ (NSA) là một trong những mục tiêu chính. Mặc dù hệ thống của NSA đã bị xâm nhập, nhưng may mắn là không có dữ liệu mật hoặc thông tin nhạy cảm nào bị đánh cắp.

Các cuộc tấn công này được cho là nằm trong chiến dịch có tên ‘ToolShell’, cho phép tin tặc chiếm quyền kiểm soát hoàn toàn hệ thống và cài đặt cửa hậu (backdoor) để truy cập lâu dài. Không chỉ Mỹ, Đức và một số nước châu Âu khác cũng là mục tiêu của các cuộc tấn công này, chủ yếu nhắm vào các tổ chức sử dụng SharePoint trong các lĩnh vực như chính phủ, công nghiệp quốc phòng, ngân hàng và y tế.

Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã giúp tin tặc tạo ra các cuộc tấn công mạng tinh vi hơn. Một trong những phương thức tấn công phổ biến hiện nay là sử dụng email lừa đảo với nội dung tự nhiên giống như thật. Các email này thường chứa liên kết hoặc tệp tin độc hại, có thể kích hoạt mã độc khi người dùng mở hoặc tải xuống.

Các chuyên gia bảo mật khuyến cáo người dùng cần nâng cao cảnh giác và áp dụng các biện pháp bảo mật cần thiết để phòng tránh các cuộc tấn công mạng. Một số biện pháp cơ bản bao gồm: cập nhật phần mềm và hệ điều hành lên phiên bản mới nhất, sử dụng mật khẩu mạnh và thay đổi thường xuyên, tránh mở email hoặc tệp tin từ nguồn không đáng tin cậy, và thường xuyên sao lưu dữ liệu quan trọng.

Để nâng cao bảo mật, các tổ chức nên triển khai các giải pháp bảo mật đa lớp, bao gồm cả bảo mật mạng, bảo mật hệ thống và bảo mật ứng dụng. Đồng thời, việc đào tạo nhân viên về nhận biết và phòng tránh các cuộc tấn công mạng cũng là một phần quan trọng trong chiến lược bảo mật của tổ chức.

Trong bối cảnh các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi và gia tăng, việc đầu tư vào các giải pháp bảo mật và nâng cao nhận thức về bảo mật của người dùng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các tổ chức và người dùng cá nhân cần phải chủ động trong việc bảo vệ mình trước các mối đe dọa mạng.

Thị trường tiền mã hóa gần đây đang chứng kiến sự khởi sắc với sự tăng giá của Bitcoin, nhưng cùng với đó là một xu hướng tội phạm mới đang nổi lên và đe dọa đến sự an toàn của các nhà đầu tư. Hình thức tấn công vật lý nhằm chiếm đoạt ví điện tử cá nhân đang ngày càng lan rộng, một hình thức tội phạm diễn ra ngoài đời thực và khác biệt với các vụ lừa đảo công nghệ cao thường thấy.

Các nạn nhân có thể trở thành mục tiêu của những kẻ theo dõi, khống chế và buộc phải tiết lộ thông tin truy cập vào ví kỹ thuật số của mình. Nguy hiểm hơn, một số vụ việc còn liên quan đến bạo lực, khiến giới chuyên gia phải lên tiếng cảnh báo về làn sóng tấn công ‘ví lạnh ngoài đời’ này. Chuyên gia an ninh blockchain Dmitry Mishunin nhận định rằng những chiếc ví cá nhân giờ đây không chỉ là mục tiêu của những kẻ hacker mà còn trở thành đích đến của các băng nhóm có tổ chức. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh thị trường tiền mã hóa đang có xu hướng tăng giá.

Theo thông tin từ Cybernews, các tội phạm thường sử dụng các công cụ phân tích giao dịch blockchain để xác định những ví điện tử có số dư lớn. Sau đó, chúng có thể theo dõi và giám sát nạn nhân thông qua mạng xã hội và thực địa để tìm ra địa chỉ thực sự của họ. Khi có cơ hội, các đối tượng này sẽ tiến hành tấn công, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền hoặc tiết lộ cụm từ khôi phục ví.

Nhiều vụ việc nghiêm trọng đã được ghi nhận tại các quốc gia như Tây Ban Nha, Anh và Mỹ, với nhiều nạn nhân là nhà đầu tư cá nhân không có biện pháp bảo vệ thích hợp và dễ bị lộ thông tin qua các giao dịch công khai. Để phòng tránh những rủi ro này, các chuyên gia an ninh mạng đã đưa ra lời cảnh báo cho người dùng. Họ nên giữ kín thông tin về tài sản kỹ thuật số của mình, tránh chia sẻ thông tin về số dư ví, vị trí hoặc thói quen giao dịch trên mạng.

Ngoài ra, việc chia nhỏ tài sản ra nhiều ví và duy trì các biện pháp ẩn danh khi giao dịch cũng được coi là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Khi tội phạm mạng ngày càng có xu hướng thay đổi để thích nghi với tình hình, nhà đầu tư không chỉ cần bảo mật kỹ thuật số mà còn phải chủ động bảo vệ sự an toàn cá nhân của mình trong đời sống thực.