Một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Phát triển Con người và Năng lực đã chỉ ra rằng việc cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội có thể gây hại cho sức khỏe tâm lý của chúng. Việc tiếp xúc sớm với các thiết bị này có thể giảm khả năng điều chỉnh cảm xúc, tạo cảm giác tự ti, tách rời khỏi thực tế và thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử.

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu những tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người, đã tiến hành một khảo sát với 2 triệu người tại 163 quốc gia. Kết quả cho thấy trẻ em càng tiếp xúc với smartphone và mạng xã hội sớm, sức khỏe tâm lý và trạng thái hạnh phúc của trẻ sẽ bị giảm sút. Đặc biệt, sự tác động đến tâm lý khi sử dụng smartphone và mạng xã hội từ quá sớm sẽ ảnh hưởng đến bé gái nhiều hơn so với các bé trai.

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã kêu gọi các bậc phụ huynh trên toàn cầu nên ngăn trẻ dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội, như một biện pháp để bảo vệ trẻ em. Tiến sĩ tâm lý Tara Thiagarajan, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần phải có hành động khẩn cấp để hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi tiếp cận và sử dụng smartphone, cũng như quy định rõ ràng về môi trường số mà trẻ tiếp xúc.

Giáo sư giáo dục học Caroline Fitzpatrick và nhóm các nhà khoa học và tâm lý học Canada cũng đã chỉ ra rằng việc sử dụng smartphone, máy tính bảng ở trẻ nhỏ có thể gây ra rối loạn khả năng kiểm soát cơn giận dữ và sự thất vọng, dẫn đến tăng các cơn bùng nổ cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Nhiều chuyên gia và tỷ phú nổi tiếng cũng đã chia sẻ quan điểm của họ về vấn đề này. Tỷ phú Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, cho rằng độ tuổi phù hợp nhất để trẻ em sử dụng smartphone là 13 tuổi và ông cũng đã áp dụng điều này cho 3 đứa con của mình.

Kết quả nghiên cứu của Sapien Labs cũng cho biết một trong những tác động xấu đến tâm lý của trẻ khi sử dụng smartphone là tiếp cận với mạng xã hội từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các nguy cơ trẻ tiếp xúc các nội dung độc hại, bị bắt nạt trực tuyến hoặc có những mối quan hệ không lành mạnh.

Các chuyên gia tâm lý khuyên các bậc phụ huynh nên để trẻ em tránh xa mạng xã hội, ít nhất đến năm 16 tuổi. Để thực hiện điều này, cần có sự quan tâm từ các bậc phụ huynh, những người sẵn sàng hướng trẻ đến những niềm đam mê và sở thích khác bên ngoài màn hình điện thoại.

Nếu phụ huynh nhận ra mình đã để cho con sử dụng smartphone, tiếp xúc với mạng xã hội từ quá sớm và cảm thấy lo lắng về điều đó, thì nên thay đổi điều này càng sớm càng tốt. Các nhà tâm lý học cho biết thêm trong trường hợp phụ huynh muốn để trẻ tiếp xúc với smartphone và máy tính bảng, hãy giới hạn thời gian cụ thể cho chúng sử dụng, chẳng hạn 20 phút sử dụng smartphone hoặc 15 phút sử dụng máy tính bảng mỗi ngày. Ngoài ra, không nên để trẻ tự sử dụng các thiết bị này mà luôn có người lớn ngồi bên để giám sát và cùng trẻ khám phá những nội dung hữu ích.

Sapien Labs là một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu những tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người.

Trong xã hội hiện đại, một hiện tượng đáng buồn đang diễn ra ở nhiều gia đình: cha mẹ và con cái sống chung nhưng ngày càng xa cách về mặt tình cảm. Hiện tượng này được gọi là ‘family estrangement’ (xa cách nội tâm trong gia đình). Mặc dù vẫn cùng ăn cơm, vẫn chào hỏi mỗi ngày, nhưng khoảng cách giữa nhiều bậc cha mẹ và con cái ngày càng lớn dần mà không ai kịp nhận ra.

Không có cãi vã, không xung đột, nhưng họ chỉ đơn giản là không còn chuyện gì để nói. Một bà mẹ 43 tuổi chia sẻ rằng con trai cô ‘ngoan’, chưa từng khiến cô phiền lòng, nhưng càng lớn càng xa cách mẹ. Con trai cô cứ về tới nhà là đóng cửa phòng, mẹ gọi ăn cơm cũng chỉ đáp ‘dạ’. Ngồi ăn chưa xong đã rút điện thoại ra lướt. Hỏi gì cũng trả lời cụt lủn. Cô thấy con ngay trước mắt mà như đang dần biến mất khỏi đời mình.

Theo báo cáo của tổ chức Stand Alone (Anh), có tới 1/4 người trẻ trưởng thành từng có giai đoạn ‘xa cách hoàn toàn’ với cha mẹ về mặt cảm xúc, dù vẫn đang sống cùng mái nhà. Tại Trung Quốc, một nghiên cứu đăng trên Frontiers in Psychology năm 2023 cũng chỉ ra rằng các sinh viên có sự kết nối gia đình thấp sẽ dễ rơi vào trạng thái cô đơn và trầm cảm hơn gấp đôi so với nhóm có nền tảng giao tiếp tích cực.

Theo lý thuyết gắn bó cảm xúc (attachment theory), trẻ lớn lên trong môi trường mà cảm xúc bị xem nhẹ hoặc bị kiểm soát quá mức sẽ dần phát triển kiểu gắn bó ‘né tránh’ (avoidant): không chia sẻ, không kết nối và tự rút vào thế giới riêng. Sự hiện diện thể chất như cùng ăn cơm, ngủ chung nhà không đồng nghĩa với sự hiện diện tình cảm.

Thói quen ‘phubbing’ (lơ người đối diện vì chăm chú vào điện thoại) cũng là yếu tố khiến trẻ cảm thấy mình không còn là ưu tiên trong mắt người lớn. Không ít phụ huynh cảm thấy hụt hẫng khi thấy con cái ít nói, ít tâm sự. Họ cho rằng mình đã hy sinh rất nhiều, tại sao lại bị con ‘bỏ rơi’ về mặt cảm xúc?

Theo chuyên gia tâm lý học phát triển, vấn đề không nằm ở việc ‘thiếu quan tâm’ mà là ở cách quan tâm sai thời điểm, sai phương pháp. Nhiều cha mẹ hay hỏi ‘Hôm nay được mấy điểm?’, ‘Học đến đâu rồi?’… nhưng lại ít khi hỏi ‘Dạo này con có vui không?’, ‘Hôm nay con thế nào?’… Dần dà, trong mắt con, cha mẹ dường như chỉ quan tâm đến thành tích mà không phải con người thật của mình.

Áp lực thành công, sự kỳ vọng và nhịp sống quá nhanh khiến những cuộc trò chuyện chân thành dần biến mất. Dù không có một tiếng la mắng, vẫn có hàng trăm lần im lặng làm tổn thương.

Để ‘gặp lại’ con trong chính ngôi nhà của mình, các chuyên gia tâm lý học gia đình khuyến nghị một số cách sau: Tạo ra những khoảng thời gian ‘không kỳ vọng’, lắng nghe mà không phản ứng vội, thiết lập lại ‘những nghi thức gia đình’, và chấp nhận sự thay đổi như một phần của trưởng thành.

Sau mỗi kỳ thi căng thẳng, điều mà mỗi đứa trẻ cần nhất không phải là điểm số mà là sự quan tâm và ủng hộ của cha mẹ. Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Mai Hương, phụ trách Khoa Sức khỏe vị thành niên tại Bệnh viện Nhi Trung ương, đã chỉ ra rằng nhiều trẻ em gặp phải khủng hoảng tâm lý sau kỳ thi. Áp lực từ việc thi cử và kỳ vọng từ phụ huynh đã tạo nên căng thẳng và lo lắng cho các em.

Khi kết quả thi không như mong đợi, các em có thể trở nên chán nản, căng thẳng, lo âu, mất ngủ và suy nhược cơ thể. Trong trường hợp nặng hơn, có thể dẫn đến rối loạn trầm cảm và thậm chí có ý định tự sát. Do đó, bác sĩ Hương nhấn mạnh rằng cha mẹ cần tạo ra môi trường hỗ trợ và thấu hiểu cho con em mình.

Bác sĩ Hương khuyên rằng khi con em gặp thất bại trong kỳ thi, cha mẹ nên nhẹ nhàng chấp nhận thực tế và tránh so sánh con với các bạn khác. Thay vào đó, cha mẹ nên lắng nghe, động viên và thấu hiểu con. Việc trở thành người bạn đồng hành và tạo cảm giác an toàn cho trẻ bằng cách hỏi han và chia sẻ sẽ giúp con vượt qua cảm xúc tiêu cực. Giữa cha mẹ và con cái cần có sự đồng cảm và thấu hiểu, không chỉ giúp trẻ nhận ra rằng chúng không đơn độc mà còn rằng chúng được yêu thương và ủng hộ vô điều kiện.

Cha mẹ cũng nên chia sẻ với con rằng thất bại là một phần của cuộc sống và ai cũng từng vấp ngã. Quan trọng là con đứng lên sau vấp ngã và không bỏ cuộc. Khuyến khích trẻ phát huy thế mạnh của bản thân và trân trọng giá trị của chính mình sẽ giúp con tiếp tục bước đi trên con đường mới. Sự hỗ trợ và khích lệ từ gia đình không chỉ giúp trẻ hồi phục từ những căng thẳng sau kỳ thi mà còn giúp chúng hình thành nhân cách và bản lĩnh để đối mặt với những thách thức trong tương lai.

Cuối cùng, bác sĩ Hương nhấn mạnh rằng những cái ôm, lời yêu thương và lời chúc mừng vì những nỗ lực của con sẽ có sức mạnh rất lớn giúp con cảm thấy gia đình luôn là điểm tựa, giúp con quên đi nỗi thất vọng và cảm thấy vui vẻ và nhẹ nhõm hơn. Thật ra, điểm số không phải là tất cả, điều quan trọng là con em chúng ta có được sự tự tin, khả năng vượt qua thất bại và tiếp tục tiến lên.

Sau vụ rơi máy bay của Air India gần đây, câu hỏi về sức khỏe tâm lý của phi công đã được đặt ra một cách nghiêm túc. Sự cố này đã làm dấy lên cuộc thảo luận về tầm quan trọng của việc kiểm tra và hỗ trợ tâm lý cho những người điều khiển máy bay, những người đảm nhiệm vai trò quan trọng trong ngành hàng không.

Các nhà điều tra đang xem xét kỹ hồ sơ y tế của cơ trưởng Sumeet Sabharwal, người đã điều khiển chuyến bay Air India 171 gặp nạn vào ngày 12/6, khiến 241 người thiệt mạng. Thông tin ban đầu cho biết các công tắc điều khiển nhiên liệu đã bị tắt ngay sau khi máy bay cất cánh, dẫn đến mất lực đẩy và rơi xuống một khu dân cư ở Ahmedabad. Thông tin về việc cơ trưởng Sabharwal từng nghỉ phép vì lý do tang chế và có dấu hiệu trầm cảm đã làm dấy lên mối quan ngại về khía cạnh tâm lý trong ngành hàng không.

Air India nhấn mạnh rằng chưa thể kết luận điều gì khi cuộc điều tra còn đang diễn ra. Tuy nhiên, câu chuyện của Air India 171 không phải là trường hợp đơn lẻ. Ngành hàng không đã từng chứng kiến nhiều thảm kịch mà nguyên nhân được cho là đến từ khủng hoảng tâm thần của phi công.

Vụ Germanwings năm 2015, khiến 150 người thiệt mạng, xảy ra khi cơ phó Andreas Lubitz cố tình khóa cửa buồng lái, điều khiển máy bay lao vào núi tại Pháp. Điều tra cho thấy Lubitz từng bị trầm cảm nặng, che giấu bệnh và từng tìm kiếm thông tin về cơ chế khóa buồng lái.

Tương tự, giả thuyết về vụ tự sát của cơ trưởng cũng được đặt ra trong vụ mất tích của chuyến bay MH370 năm 2014. Dù chưa có bằng chứng chính thức, cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott vào năm 2020 cho biết các quan chức Malaysia từ sớm đã tin đây là một vụ “giết người do tự sát”. Cuộc tìm kiếm chiếc máy bay đã bị đình chỉ vào tháng 1/2017 sau khi không tìm thấy dấu vết nào trong vùng tìm kiếm rộng 46.000 dặm vuông.

Ngoài ra, một vụ tai nạn năm 2013 của hãng hàng không Mozambique cũng được xác định là do cơ trưởng cố tình điều khiển máy bay rơi xuống đất, sau khi nhốt cơ phó bên ngoài buồng lái.

Các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn chưa có biện pháp đầy đủ để xử lý vấn đề tâm lý của phi công. Dữ liệu do Bloomberg công bố năm 2022 cho thấy nếu tính riêng các vụ tai nạn do phi công tự sát, có thể là nguyên nhân tử vong lớn thứ hai trong các vụ rơi máy bay phương Tây từ năm 2012.

Phi công bắt buộc phải trải qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhưng nhiều người tránh né vì sợ mất giấy phép bay. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 56% phi công Mỹ từng né tránh việc khám sức khỏe vì lo ngại ảnh hưởng đến công việc. Trong khi đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu rối loạn tâm thần vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khai báo tự nguyện.

Chuyên gia hàng không Marc Atherton nhận định: “Ngành hàng không toàn cầu có hệ thống quản lý rủi ro rất tốt về kỹ thuật và vận hành, nhưng lại thiếu chiến lược rõ ràng cho sức khỏe tâm thần – yếu tố sống còn trong an toàn bay”.

Tổ chức IPAAC – liên minh quốc tế hỗ trợ đồng nghiệp ngành hàng không – cũng cho rằng sức khỏe tinh thần nên được xem là một phần cấu thành an toàn bay. Họ kêu gọi mở rộng các chương trình hỗ trợ ẩn danh giữa các nhân viên cùng ngành để giúp phát hiện và can thiệp sớm.

Sau thảm kịch Germanwings, một số đề xuất cải tiến thiết kế cửa buồng lái nhằm tránh việc một phi công cố ý nhốt người còn lại bên ngoài – được đưa ra. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo thay đổi đó có thể làm tăng nguy cơ bị xâm nhập buồng lái từ bên ngoài.

Năm 2023, Hội Hàng không Hoàng gia Anh (RAeS) công bố báo cáo cảnh báo rằng dù ngành hàng không đã có nỗ lực hỗ trợ nhân viên đối mặt với vấn đề tâm lý, nhưng vẫn thiếu hệ thống quản lý rủi ro tâm thần hiệu quả ngay từ đầu.

“Đã có nhiều tiến bộ toàn cầu trong lĩnh vực này”, ông Dave Fielding – Chủ tịch IPAAC chia sẻ. “Nhưng tất cả vẫn đang ở giai đoạn sơ khai và cần tiếp tục nỗ lực mạnh mẽ hơn”, ông nói.