Khinh khí cầu Trung Quốc trên bầu trời nước Mỹ (Ảnh: AP)

>> Mỹ – Trung đã “Chiến tranh lạnh” hay chưa?

Một vài sự kiện tiêu biểu cho thấy các siêu cường đang bước vào thời kỳ chiến tranh lạnh mới, được định danh bằng thuật ngữ “2.0”.

Mỹ phát hiện và bắn hạ khinh khí cầu Trung Quốc trên bầu trời bang Montana – hành động mà Washington cho rằng Trung Quốc trắng trợn thực hiện thu thập thông tin, theo dõi căn cứ hạt nhân của Mỹ.

Trong lịch sử, hoạt động theo dõi lẫn nhau luôn tạo ra tâm lý nghi kỵ khó xoa dịu. Tháng 5/1960, máy bay do thám U-2 của Mỹ bị không quân Liên Xô bắn rơi kéo theo khoảng thời gian mấy thập kỷ chiến tranh lạnh giữa hai cường quốc hàng đầu khi đó.

Năm 1962, Mỹ phát hiện căn cứ tên lửa hạt nhân ở Cuba nhắm đến tất cả các thành phố trọng điểm trên toàn nước Mỹ. Thảm họa sau đó được tháo ngòi nhưng Cuba bị Mỹ “đóng băng” quan hệ và phong tỏa kinh tế, chính trị cho đến tận hôm nay.

Vụ khinh khí cầu đã ngăn chặn chuyến công du của Ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken tới Trung Quốc. Sự cố này cũng đã phá hủy bước tiến ngoại giao trong cuộc gặp song phương hiếm hoi giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Joe Biden bên lề hội nghị Thượng đỉnh G20 cuối năm ngoái.

>> Căng thẳng Mỹ- Trung lại “nổi sóng”

Chắc chắn quan hệ Trung – Mỹ tiếp tục rơi vào khoảng lặng cho đến khi các quan chức ngoại giao đôi bên tìm thấy kết quả đủ làm hài lòng. Nhưng điều này tiềm ẩn bất trắc không lường trước được khi mà sự thật cuối cùng về khinh khí cầu đang được FBI, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ “soi” từ chứng cứ đã thu thập.

Quan hệ Mỹ – Trung Quốc tiếp tục xấu đi (Ảnh: WSJ)

Nếu quan sát dưới góc độ ngoại giao, chiến tranh lạnh 2.0 đã được kích hoạt. Bằng chứng đầu tiên là các hoạt động song phương các cấp, chính thức lẫn không chính thức giữa Bắc Kinh và Washington đã khép lại từ sau Hội nghị Alaska tháng 3/2021. Tình hình này tương tự như những gì Mỹ và Liên Xô trải qua trong giai đoạn 1945 – 1991.

Thái độ bài trừ lẫn nhau trong chuỗi cung ứng kinh tế toàn cầu phản ánh chính xác tình trạng quan hệ quốc tế. Ví như việc Mỹ không cho Trung Quốc tiếp cận công nghệ tinh vi; Trung Quốc ban hành đạo luật cấm xuất khẩu công nghệ. Hàng loạt hoạt động thương mại cốt lõi bị đặt rào cản.

Chúng ta không còn được chứng kiến các hoạt động toàn cầu hóa sôi động như thế kỷ trước. Những diễn đàn đa phương quan trọng bị biến thành sân khấu chỉ trích, cáo buộc nhau; hoặc không có sự tham gia đầy đủ của các nhân vật chính trị hàng đầu.

Chính vì vậy, đối với những vấn đề hệ trọng như chống biến đổi khí hậu, xử lý khủng hoảng năng lượng, lương thực, dịch bệnh COVID-19, chiến sự Nga – Ukraine… nổi lên rất nhiều trường phái, quan điểm mâu thuẫn kịch liệt.

Thêm vào đó, các nước nhỏ bắt đầu thận trọng hơn trong hoạt động bang giao quốc tế, đa số thu mình vì sợ chọn nhầm phe. Bắt đầu hình thành hai dòng chảy kinh tế, ngoại giao, hợp tác đầu tư,…do Trung Quốc và Mỹ dẫn đầu.

Và, biểu hiện đậm đặc nhất của chiến tranh lạnh là cuộc chiến tranh “nóng” đang xảy ra ở Đông Âu – nơi tất thảy mâu thuẫn được giải quyết bằng súng đạn, chết chóc và hủy diệt. Sau các cuộc chiến tranh lớn là thời kỳ tái thiết trật tự, tiếp tục cạnh tranh khốc liệt.

Càng ngày càng thấy rõ bóng dáng các cường quốc thấp thoáng ẩn hiện sau “bức màn lửa” được dựng lên ở Ukraine. Chiến tranh không phải là mục đích cuối cùng mà lợi ích mới là vĩnh viễn. Dấu hiệu chiến tranh lạnh còn biểu hiện dưới nhiều hình thức khác, trên phạm vi rộng hơn.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

Tổng thống Mỹ cùng Thủ tướng Nhật và Thủ tướng Ấn Độ

>> Thông điệp mạnh của NATO ở châu Á – Thái Bình Dương

Sau năm 1945, phần lớn các quốc gia châu Á không có cái nhìn thân thiện với các nước đế quốc phương Tây. Mỹ rút quân khỏi khu vực này giúp các nước mới giành độc lập, có quyền tự quyết. Song, một khoảng trống quyền lực tồn tại ở đây.

Châu Á – Thái Bình Dương ngày càng trở nên quan trọng; là động lực tăng trưởng chính, giàu tài nguyên thiên nhiên, nhân lực, thể chế,…Đặc biệt, sự trỗi dậy của Trung Quốc kéo Mỹ trở lại khu vực với rất nhiều chiến lược bắt đầu được thực hiện từ thời Tổng thống B. Obama.

Nhưng cách tiếp cận “cứng rắn” của ông Trump có phần khiến chuỗi dây quyền lực Mỹ bị gián đoạn. Điều đó không làm cho Trung Quốc thu mình, ngược lại cường quốc châu Á càng thể hiện quyết tâm thiết lập hệ giá trị riêng biệt.

Riêng trong lĩnh vực kinh tế, Washington thiếu quyết tâm giúp chính họ và đồng minh thoát khỏi ảnh hưởng bao trùm của Trung Quốc. Nói cách khác, Mỹ không thể lôi kéo được các đồng minh tham gia trên mặt trận kinh tế, đặc biệt là các nước thuộc vùng lõi ở Đông Nam Á, Đông Bắc Á.

Ví dụ, Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã yêu cầu Mỹ cam kết mạnh mẽ đối với thương mại tự do ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Điều này không chỉ đơn giản là cố gắng cô lập Bắc Kinh, mà xây dựng một chính sách kinh tế tích cực để thuyết phục các đồng minh phát triển thị trường và chuỗi cung ứng độc lập với Trung Quốc.

Việc Mỹ khước từ tư cách thành viên chủ chốt trong Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) để lại cho Bắc Kinh môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa vô cùng rộng lớn. Rõ ràng, chính sách ứng phó Trung Quốc của Mỹ kém hiệu quả.

Hợp tác với Trung Quốc mang lại nhiều lợi ích hơn cả, nhiều đồng minh của Mỹ cũng không sẵn sàng thể hiện thái độ “bài Trung Quốc” quyết liệt. Thay vì tách rời về kinh tế, nhiều nước đang thắt chặt thêm quan hệ thương mại với Trung Quốc, dù vẫn phòng ngừa rủi ro bằng cách đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, xây dựng chuỗi cung ứng mới.

Trung Quốc có những bước đi rất vững vàng ở Trung Đông.

Tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Á hiện nay là thiết thực, biểu hiện từ những hoạt động cụ thể như đầu tư, thương mại, hợp tác văn hóa, xã hội; giao lưu chính trị, trao đổi quốc phòng song phương lẫn đa phương.

Cụ thể hơn, mạng lưới doanh nhân Hoa kiều bao phủ châu Á, đặc biệt có sức mạnh rất đáng kể tại các nền kinh tế ở Đông Nam Á như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Singapore.

Mới đây tại Indonesia, quốc gia mà Nhà trắng muốn quy tụ – đã hợp tác với tập đoàn Huawei trong lĩnh vực an ninh mạng và hệ thống chính phủ điện tử. Đặc biệt, Saudi Arabia quan tâm nhiều hơn đến hệ sinh thái công nghệ Trung Quốc.

Năm 2022, bất chấp căng thẳng địa chính trị, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của EU, cũng như trở thành nhà cung cấp và thu mua lớn nhất ở châu Phi. Gần 2/3 các nước trên thế giới giao dịch với Trung Quốc nhiều hơn với Mỹ!

Trong lĩnh vực năng lượng, Bắc Kinh thi triển các bước đi vô cùng hiệu quả chỉ trong thời gian 1 năm kể từ khi chiến sự Nga – Ukraine xảy ra, nếu không muốn nói quyền lực Trung Quốc với các mỏ dầu từ Nga đến Trung Đông hiện nay là không có gì bàn cãi.

Bất chấp các nền dân chủ phương Tây liên tục lên án, nhưng chiến lược mở rộng vòng tròn an ninh của Trung Quốc rất thành công, những gì chúng ta biết được cũng đủ tạo thành mạng lưới đa điểm trên bản đồ thế giới.

Washington rõ ràng là một cản trở quá lớn với Trung Quốc, đang tích cực lôi kéo đồng minh, phát động cuộc tổng tấn công nhằm vào đối thủ. Liệu Nhà trắng có thể làm được gì ở châu Á?

Còn tiếp…

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

Vụ khinh khí cầu làm gia tăng căng thẳng Mỹ- Trung Quốc

>> Trung Quốc bị dồn vào thế khó sau vụ khinh khí cầu

Khinh khí cầu Trung Quốc không phải là một vấn đề mới. Khoảng 2 năm trước, các cư dân Đài Loan đã phát hiện và chụp ảnh được những quả khí cầu màu trắng bí ẩn trên bầu trời, nhưng ít ai quan tâm đến chúng.

Mọi chuyện chỉ rõ ràng hơn sau vụ Mỹ bắn rơi khinh khí cầu của Trung Quốc diễn ra mới đây. Giới chuyên gia cho rằng các khinh khí cầu do thám có thể là một nhánh mới thuộc Lực lượng hỗ trợ chiến lược Trung Quốc, chuyên thực hiện các hoạt động giám sát điện tử và không gian.

Mặc dù trụ cột của hệ thống thu thập thông tin tình báo kỹ thuật số của Bắc Kinh vẫn nằm ở hơn 260 vệ tinh, nhưng khinh khí cầu có thể mang lại một số lợi thế vì chúng có thể bay lơ lửng trên một số khu vực và thu thập hình ảnh rõ ràng hơn.

Ngoài ra, các khinh cầu rất khó bị bắn hạ bởi các vũ khí tối tân như máy bay tiêm kích. Ông Chang Yan-ting, cựu Phó chỉ huy Lực lượng Không quân Đài Loan, cho biết việc bắn hạ khinh khí cầu có thể rất khó khăn và tốn kém. Hơn 30 năm trước, chính ông là một trong các phi công lái máy bay phản lực được cử đến để kiểm tra ba quả khinh khí cầu được cho là của Trung Quốc.

>> Căng thẳng Mỹ- Trung lại “nổi sóng”

Các phóng viên New York Times cho biết đã tiếp cận được các bằng chứng về nghiên cứu quân sự và hồ sơ bằng sáng chế của Trung Quốc liên quan đến tham vọng của Bắc Kinh với khinh khí cầu.

Theo điều tra, Đại học Công nghệ Quốc phòng Trung Quốc đã nghiên cứu các vật liệu, thiết kế và công cụ điều hướng mới để tối ưu hóa khinh khí cầu. Không chỉ áp dụng bằng sáng chế cho những đổi mới như “Phương pháp theo dõi đường bay ba chiều cho khí cầu không người lái”, Trung Quốc cũng cho thấy sự quan tâm đến lĩnh vực khinh khí cầu ở Mỹ, Pháp, hay Israel.

Khinh khí cầu – tưởng chừng đã lỗi thời – nhưng vô cùng hữu ích cho hoạt động do thám

Các nỗ lực này đang dần hé lộ việc Trung Quốc tìm cách phát triển các vật liệu và kỹ thuật mới để chế tạo khinh khí cầu bền hơn, dễ điều khiển hơn, khó bị phát hiện và theo dõi hơn.

Các nhà nghiên cứu về Trung Quốc cũng đã phỏng đoán khả năng Bắc Kinh sử dụng khinh khí cầu tầm cao để mang và phóng tên lửa từ rìa không gian, nơi chúng khó bị phát hiện hơn. Vào năm 2018, đài truyền hình Trung Quốc cho biết các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm một nền tảng khinh khí cầu được cho có thể phóng vũ khí siêu thanh từ không trung.

Sự xuất hiện không đúng lúc của khinh khí cầu Trung Quốc trên không phận Mỹ ngay trước khi Ngoại trưởng Antony J. Blinken bay tới Bắc Kinh đã thổi bùng lên căng thẳng trong quan hệ hai nước.

Ông Su Tzu-yun, nhà phân tích tại Viện nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Đài Loan, cho biết: “Đó là một thời điểm tồi”. Nguyên nhân theo ông này có thể là “vấn đề kiểm soát tốc độ”, mặc dù điều khiển hướng đi có thể tương đối dễ dàng.

Ông Bates Gill, Giám đốc Trung tâm Phân tích Trung Quốc thuộc Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho rằng một nguyên nhân nữa là khả năng liên lạc nội bộ yếu kém giữa quân đội Trung Quốc và chính quyền dân sự, hoặc thậm chí bên trong – giữa Quân đội và Lực lượng Hỗ trợ Chiến lược – có thể đã gây ra vấn đề.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]