Tổng thống Mỹ cùng Thủ tướng Nhật và Thủ tướng Ấn Độ

>> Thông điệp mạnh của NATO ở châu Á – Thái Bình Dương

Sau năm 1945, phần lớn các quốc gia châu Á không có cái nhìn thân thiện với các nước đế quốc phương Tây. Mỹ rút quân khỏi khu vực này giúp các nước mới giành độc lập, có quyền tự quyết. Song, một khoảng trống quyền lực tồn tại ở đây.

Châu Á – Thái Bình Dương ngày càng trở nên quan trọng; là động lực tăng trưởng chính, giàu tài nguyên thiên nhiên, nhân lực, thể chế,…Đặc biệt, sự trỗi dậy của Trung Quốc kéo Mỹ trở lại khu vực với rất nhiều chiến lược bắt đầu được thực hiện từ thời Tổng thống B. Obama.

Nhưng cách tiếp cận “cứng rắn” của ông Trump có phần khiến chuỗi dây quyền lực Mỹ bị gián đoạn. Điều đó không làm cho Trung Quốc thu mình, ngược lại cường quốc châu Á càng thể hiện quyết tâm thiết lập hệ giá trị riêng biệt.

Riêng trong lĩnh vực kinh tế, Washington thiếu quyết tâm giúp chính họ và đồng minh thoát khỏi ảnh hưởng bao trùm của Trung Quốc. Nói cách khác, Mỹ không thể lôi kéo được các đồng minh tham gia trên mặt trận kinh tế, đặc biệt là các nước thuộc vùng lõi ở Đông Nam Á, Đông Bắc Á.

Ví dụ, Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã yêu cầu Mỹ cam kết mạnh mẽ đối với thương mại tự do ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Điều này không chỉ đơn giản là cố gắng cô lập Bắc Kinh, mà xây dựng một chính sách kinh tế tích cực để thuyết phục các đồng minh phát triển thị trường và chuỗi cung ứng độc lập với Trung Quốc.

Việc Mỹ khước từ tư cách thành viên chủ chốt trong Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) để lại cho Bắc Kinh môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa vô cùng rộng lớn. Rõ ràng, chính sách ứng phó Trung Quốc của Mỹ kém hiệu quả.

Hợp tác với Trung Quốc mang lại nhiều lợi ích hơn cả, nhiều đồng minh của Mỹ cũng không sẵn sàng thể hiện thái độ “bài Trung Quốc” quyết liệt. Thay vì tách rời về kinh tế, nhiều nước đang thắt chặt thêm quan hệ thương mại với Trung Quốc, dù vẫn phòng ngừa rủi ro bằng cách đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, xây dựng chuỗi cung ứng mới.

Trung Quốc có những bước đi rất vững vàng ở Trung Đông.

Tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ở châu Á hiện nay là thiết thực, biểu hiện từ những hoạt động cụ thể như đầu tư, thương mại, hợp tác văn hóa, xã hội; giao lưu chính trị, trao đổi quốc phòng song phương lẫn đa phương.

Cụ thể hơn, mạng lưới doanh nhân Hoa kiều bao phủ châu Á, đặc biệt có sức mạnh rất đáng kể tại các nền kinh tế ở Đông Nam Á như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Singapore.

Mới đây tại Indonesia, quốc gia mà Nhà trắng muốn quy tụ – đã hợp tác với tập đoàn Huawei trong lĩnh vực an ninh mạng và hệ thống chính phủ điện tử. Đặc biệt, Saudi Arabia quan tâm nhiều hơn đến hệ sinh thái công nghệ Trung Quốc.

Năm 2022, bất chấp căng thẳng địa chính trị, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của EU, cũng như trở thành nhà cung cấp và thu mua lớn nhất ở châu Phi. Gần 2/3 các nước trên thế giới giao dịch với Trung Quốc nhiều hơn với Mỹ!

Trong lĩnh vực năng lượng, Bắc Kinh thi triển các bước đi vô cùng hiệu quả chỉ trong thời gian 1 năm kể từ khi chiến sự Nga – Ukraine xảy ra, nếu không muốn nói quyền lực Trung Quốc với các mỏ dầu từ Nga đến Trung Đông hiện nay là không có gì bàn cãi.

Bất chấp các nền dân chủ phương Tây liên tục lên án, nhưng chiến lược mở rộng vòng tròn an ninh của Trung Quốc rất thành công, những gì chúng ta biết được cũng đủ tạo thành mạng lưới đa điểm trên bản đồ thế giới.

Washington rõ ràng là một cản trở quá lớn với Trung Quốc, đang tích cực lôi kéo đồng minh, phát động cuộc tổng tấn công nhằm vào đối thủ. Liệu Nhà trắng có thể làm được gì ở châu Á?

Còn tiếp…

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]

Ông Joe Biden công du châu Á năm 2022

>> Mỹ xây lại ảnh hưởng ở châu Á (Bài 1)

Tổng thống Joe Biden là người đưa nước Mỹ quay trở lại với các tổ chức đa phương, xoa dịu quan hệ với đồng minh, mở mang thêm một số chương trình lấy châu Á -Thái Bình Dương làm trọng tâm.

Tháng 2/2022, Nhà trắng công bố Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương dài 12 trang, nhấn mạnh yếu tố Trung Quốc là mối đe dọa mới với khu vực, kêu gọi đồng minh cùng hành động dựa trên cơ chế phối hợp mới, lấy kinh tế, quản trị và đầu tư làm điểm nhấn.

Trước đó, Washington đã kích hoạt nhóm bộ tứ kim cương (QUAD) gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ dựa trên trụ cột bảo đảm an ninh, hòa bình và ổn định trong khu vực – nhiều chuyên gia cho rằng, QUAD là phiên bản của NATO ở châu Á.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, ông Sullivan khẳng định: “Mỹ có vai trò quan trọng trong việc ổn định khu vực và ngăn chặn bất kỳ quốc gia nào đe dọa và gây bất lợi cho các quốc gia ASEAN và các quốc gia khác”.

Riêng tại Đông Nam Á, Mỹ cam kết chương trình đầu tư, thương mại, công nghệ rất hấp dẫn. Tại hội nghị cấp cao Mỹ-ASEAN tháng 10/2021, Tổng thống Biden đã công bố khoản chi ban đầu chưa từng có lên tới 102 triệu USD thúc đẩy quan hệ Mỹ-ASEAN nhằm mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực y tế, khí hậu, khoa học và sáng tạo, thuận lợi hóa thương mại, giáo dục,…

Để hiện thực hóa các chương trình trên, nhiều chính khách Mỹ liên tục công du đến Đông Nam Á, Đông Bắc Á, gồm có Ngoại trưởng A. Blinken, Bộ trưởng Quốc phòng L. Austin, Phó Tổng thống K. Harris, Chủ tịch Hạ viện N. Pelosi. Đặc biệt là chuyến công du của Tổng thống Biden song song với Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Indonesia.

Trong khoảng thời gian đại dịch COVID-19 diễn ra từ đầu năm 2021 đến nay, hầu hết các chương trình ngoại giao của Washington đều hướng về châu Á. Không còn nghi ngờ gì nữa về việc người Mỹ thiết tha muốn trở thành đối tác lớn, có trách nhiệm với các nước trong khu vực.

Khi COVID-19 bủa vây Đông Nam Á, Phó Tổng thống Mỹ K. Harris đến tâm dịch thực hiện các hoạt động tài trợ, từ thiện như cung ứng vaccine, thiết bị y tế, trao đổi kinh nghiệm chống dịch.

>> QUAD tìm cách thay đổi “cán cân” tại Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương

Cần nói thêm rằng, trước khi đến Bali dự Thượng đỉnh G20, Tổng thống Mỹ đã đến Campuchia. Đây cũng là đối tác rất quan trọng của Trung Quốc ở Đông Nam Á, sau khi truyền thông quốc tế loan tải thông tin Bắc Kinh và Phnom Penh hợp tác trong lĩnh vực quân sự ở thành phố biển Shihanukvill.

Sự trở lại của Mỹ đồng thời mang đến nhiều điểm nóng cạnh tranh ở châu Á – Thái Bình Dương

Việc tái lập ảnh hưởng ở châu Á dẫn Mỹ vào quỹ đạo cạnh tranh kịch liệt với Trung Quốc, đã làm xuất hiện những điểm “nóng” như vấn đề Đài Loan, vấn đề chủ quyền biển đảo của một quốc nước Đông Nam Á. 

Tuy nhiên, xét trên bình diện chung, những cam kết của Mỹ vẫn chưa hoạt động đúng với mong muốn. Vài năm gần đây, nước Mỹ phải đối mặt với nhiều vấn đề nội bộ hóc búa như lạm phát, khủng hoảng chuỗi cung ứng; cáng đáng thêm vai trò hậu thuẫn Ukraine.

Bên cạnh đó, các quốc gia châu Á – Thái Bình Dương không muốn làm mất lòng Trung Quốc – dù sao đây cũng là thị trường hấp dẫn nhất hiện nay, trung tâm tăng trưởng, đổi mới sáng tạo mà bất cứ nền kinh tế nào cũng muốn kết nối.

Cuối cùng, trước khi Mỹ đặt chân đến thì Trung Quốc đã cung cấp khá đầy đủ công cụ giúp nhiều nền kinh tế tham gia vào chuỗi giá trị. Trong đó quan trọng nhất là lượng vốn đầu tư Trung Quốc ở Đông Nam Á đang tồn tại dưới nhiều dạng thức khác nhau.

[wpcc-script language=”javascript” src=”https://diendandoanhnghiep.vn/js/raty/jquery.raty.js”]

[wpcc-script]