Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát hiện ra một ‘mật mã’ địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, nằm tại khu vực Bạch Vân Ngao Bác, thuộc khu tự trị Nội Mông Cổ. Với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu, phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới nghiên cứu mà còn có tiềm năng thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm, được mệnh danh là ‘vàng công nghiệp’ và ‘vàng chiến lược’ của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nhiều mặt hàng công nghệ cao như pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, với trữ lượng chiếm 90% của Trung Quốc và gần 40% của toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý của ngành công nghiệp này.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, đã xác định rằng các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh bao gồm khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.
Mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances đã đưa ra một phát hiện quan trọng. Phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây, mà thực sự có nguồn gốc từ một đợt hoạt động magma diễn ra cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra một hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất mà ngành công nghiệp đất hiếm đang đối mặt là công nghệ tách chiết, vốn được coi là bí quyết và chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm kiếm nguồn cung thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.
Trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang, đất hiếm không còn là một vấn đề kỹ thuật thuần túy mà đã trở thành một vấn đề chiến lược sống còn. Cuộc cạnh tranh giành quyền kiểm soát tài nguyên quan trọng này sẽ tiếp tục định hình tương lai của ngành công nghiệp công nghệ cao trên toàn cầu.
Để tiếp cận thông tin thêm về vấn đề này, bạn có thể tham khảo bài báo trên Science Advances và tìm hiểu thêm về các nguyên tố đất hiếm cũng như khu mỏ Bạch Vân Ngao Bác.