Trong thời đại số, vai trò của người có ảnh hưởng (KOL) đã ngày càng trở nên quan trọng trong việc định hình dư luận và xu hướng truyền thông. Không chỉ đơn thuần là những người lan tỏa thông tin, KOL còn đóng vai trò là cầu nối giữa các thương hiệu và cộng đồng, cũng như truyền cảm hứng cho người theo dõi. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động của KOL trên môi trường số được thực hiện một cách có trách nhiệm và hiệu quả, việc thiết lập các cơ chế quản lý phù hợp là điều cần thiết.
Tại tọa đàm “Kiến tạo niềm tin số” do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức vào ngày 28/7, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về vai trò và trách nhiệm của KOL trong thời đại số. Theo nhận định của các chuyên gia, tại nhiều quốc gia, KOL không chỉ là công cụ marketing đơn thuần mà đã trở thành biểu tượng của “sức mạnh mềm”, có khả năng ảnh hưởng lớn đến xã hội. Vai trò của KOL không thể tách rời trách nhiệm; một mặt, họ cần được tạo điều kiện để phát huy sức ảnh hưởng tích cực, thúc đẩy kinh tế, văn hóa, truyền thông, mặt khác, cần có cơ chế quản lý phù hợp để định hướng hành vi, tăng cường trách nhiệm xã hội và ngăn chặn những hệ lụy tiêu cực từ nội dung sai lệch.
Thực trạng hiện nay cho thấy không ít KOL đã lợi dụng sức ảnh hưởng của mình để lan truyền thông tin sai lệch, cổ súy những nội dung độc hại, sai sự thật hoặc quảng cáo sản phẩm kém chất lượng. Đặc biệt trong môi trường số, một phát ngôn thiếu kiểm chứng, một nội dung lệch chuẩn cũng có thể gây ra tác động tiêu cực không nhỏ đến cộng đồng và xã hội. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra là cần có những quy định và cơ chế kiểm soát để đảm bảo hoạt động của KOL được thực hiện một cách minh bạch và có trách nhiệm.
Chính phủ của nhiều nước đã xây dựng các khuôn khổ pháp lý và chính sách nhằm khuyến khích minh bạch thông tin, chuẩn hóa nội dung quảng bá và tăng cường quản lý KOL. Mục tiêu là cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ lợi ích của cộng đồng. Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) là cơ quan chính chịu trách nhiệm đưa ra các hướng dẫn cho hoạt động của KOL. Một trong những nguyên tắc cốt lõi trong các quy định của FTC là tính minh bạch và “sự thật trong quảng cáo”. Các yêu cầu công khai của FTC rất rõ ràng: KOL phải luôn làm rõ cho người theo dõi nếu một bài đăng, video hoặc tuyên bố có nội dung quảng cáo. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng dễ dàng phân biệt giữa nội dung quảng cáo và nội dung thông thường, mà còn giúp nâng cao uy tín và sự tin tưởng của KOL.
Tại Thái Lan, một nghiên cứu năm 2024 cho thấy KOL và YouTuber được xếp hạng trong số 10 nghề nghiệp mơ ước hàng đầu của thanh thiếu niên Thái Lan, đứng trước cả luật sư và phi công. Điều này phản ánh KOL đã trở thành một lực lượng nghề nghiệp thực sự trong nền kinh tế số. Trước thực tế đó, Thái Lan đã đề xuất ban hành luật quản lý người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội nước này đề nghị Chính phủ thiết lập hệ thống đăng ký cho những người có ảnh hưởng ở Thái Lan và ban hành các chính sách hỗ trợ như đào tạo kỹ năng và các chính sách liên quan đến nghề nghiệp cho KOL.
Ở Việt Nam, sự phát triển của KOL cũng vô cùng mạnh mẽ. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều KOL chưa công khai rõ ràng tính chất thương mại của bài đăng, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng. Việc thiếu quy tắc, chuẩn mực và tiêu chuẩn cộng đồng cũng là một thách thức lớn trong việc quản lý hoạt động của KOL. Để phát huy vai trò của KOL đối với sự phát triển của đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan chức năng đối với hoạt động của KOL, việc xây dựng một cộng đồng KOL gắn kết, có trách nhiệm và có tinh thần dân tộc, cùng với các cơ chế tự kiểm soát mạnh mẽ là điều hết sức quan trọng.
Nhìn chung, việc quản lý hoạt động của KOL trong thời đại số là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết. Bằng cách thiết lập các cơ chế quản lý phù hợp, nâng cao trách nhiệm xã hội của KOL và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của họ, chúng ta có thể phát huy tối đa vai trò tích cực của KOL và đảm bảo một môi trường số lành mạnh, an toàn cho tất cả mọi người.