Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2024 chỉ đạt mức 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được chỉ ra là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ.
Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Việc giá nhà đất tăng cao là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.
Một khảo sát đã chỉ ra rằng 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh hiện nay mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội Việt Nam trong tương lai.
Nhìn từ góc độ kinh tế, vấn đề nhà ở có tác động trực tiếp đến quyết định lập gia đình và sinh con của người trẻ. Khi chi phí nhà ở quá cao, người trẻ thường phải trì hoãn hoặc từ bỏ kế hoạch sinh con để tập trung vào việc ổn định cuộc sống và tài chính. Do đó, giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ là một thách thức về kinh tế mà còn liên quan đến chính sách dân số và phát triển xã hội.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp và đồng bộ từ nhiều phía, bao gồm cả chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ về nhà ở, như cung cấp các khoản vay ưu đãi, hỗ trợ mua nhà cho người trẻ, đồng thời kiểm soát giá nhà đất để đảm bảo tính hợp lý và khả thi. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc lập gia đình và sinh con, cũng như vai trò của chính sách nhà ở trong việc hỗ trợ người trẻ.
Liên quan đến vấn đề nhà ở và giảm sinh, nhiều quốc gia đã và đang thực hiện các biện pháp quyết liệt để hỗ trợ người trẻ và khuyến khích sinh con. Một số quốc gia áp dụng chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các gia đình có con nhỏ, trong khi một số khác tập trung vào việc cải thiện điều kiện sống và môi trường làm việc để người trẻ an tâm lập gia đình và sinh con.
Có thể thấy, vấn đề giảm sinh và già hóa dân số đang là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Để giải quyết thách thức này, cần có sự quan tâm và vào cuộc của tất cả các cấp, ngành và tầng lớp xã hội. Bằng cách hành động quyết liệt và phối hợp chặt chẽ, hy vọng rằng Việt Nam sẽ sớm tìm ra giải pháp hiệu quả để cải thiện tình trạng giảm sinh hiện nay và hướng tới một tương lai phát triển bền vững.